چکیده:
میرزا محمد تقی خان، پسر میرزا حاج محمد علی است که در اواخر دوره صفویه
و اوایل استیلای افاغنه مستوفی فارس بود .میرزا محمد تقی خان نیز در ابتد ا مانند
پدرش مستوفی گری فارس را به عهده داشت .در سال 1148 ه.ق که نادر همه
بزرگان مملکت را به دشت مغان فرا خواند او نیز حضور داشت، پس از جلوس نادر
شاه به تخت سلطنت، محمدتقی خان از طرف او به حکومت فارس انتخاب شد و به
بیگلربیگی معروف گردید. او چندین سال این مقام را در اختیار داشت و به اقدامات
گسترده ای دراین ولایت پرداخت .بیشتر فعالیت او در منطقه خلیج فارس به
خصوص در بحرین و عمان بود. او کاملا مطیع نادر بود ولی در سال 1156 ه.ق به
دلایلی چند به شورش بر علیه حکومت نادر پرداخت.
این پژوهش سعی برآن دارد که این شورش را مورد ارزیابی قرار دهد .در ابتدا به
بیان ریشه ها و دلایل روی دادن آن پرداخته می شود .این دلایل به دو دسته
دلایل سیاسی و اقتصادی تقسیم شده اند، که اگر در آن ها دقت صورت گیرد
می توان ریشه های به وجود آمدن چنین اوضاعی را در تغییر رفتار نادر بعد از
نابینا
کردن چشم پسرش رضاقلی میرزا جستجو کرد و دریافت.
بعد از آن مجموعه اقداماتی را که دولت مرکزی برای سرکوب این شورش به کار
برد
را شرح داده و آنچه که بر شیراز و ساکنان آن وارد آمد و همچنین سرانجام میرزا
محمدتقی خان نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
در انتهای کار پیامدهای داخلی و خارجی که این شورش به دنبال داشت مورد
توجه
قرار گرفته و روشن می گردد.
خلاصه ماشینی:
»حسين حسيني شريفي ، متولي آستانه حضرت شاهچراغ و ميرزا اسمعيل کلانتر فارس بود ) : ٣٥٨)حسيني فسايي ،١٣٦٧ هنگامي که نادر در اين جلسه عنوان کرد که ديگر قصد کناره گيري از امور را دارد ،حاجي معصوم امروز « شيرازي که از بني اعمام يا برادر ميرزا تقي شيرازي بود به همراه او به وي اعلام کردند که 3 رياست و سلطنت حق حضرت نائب السلطنه است که جان و مال و دين و عيال ما را از دست )دشمن نجات داد ) .
اما پس از اندک مدتي با امام سيف بن سلطان اختلاف بسيار شديدي پيدا کرد و نادر شاه افشار براي تداوم فتح خويش در اين منطقه ، محمد تقي بيگلربيگي را بدان سو مأموريت بخشيد.
نادر پس از کور کردن رضا قلي ميرزا پسر خود و لشکرکشي هاي بي نتيجه به داغستان علاوه بر سختگيري هايي که بر رعايا مبني بر جمع آوري ماليات ها روا مي داشت نسبت به عاملان حکومتي نيز از هر گونه تعدي خودداري نمي کرد که اين کار باعث به وجود آمدن عدم رضايت بسيار در ميان آنان گرديد.
»سرکشي و ياغيگري را پيشنهاد خاطر خود نموده اند 6 علاوه بر اين تصميمات و اقدامات نادر در مورد بگلربيگيان نيز از ديگر عوامل نارضايتي محمد تقي خان بوده است " .
همان ( آنچه که در انتهاي بحث ، مي توان نسبت به اقدام نادر شاه بيان داشت اين است که وي بي گناهي محمد تقي خان اشراف کامل داشته ، و احتمالا براي جبران بعضي از خصومت هاي شخصي وي را به اين مصيبت ها گرفتار مي کند .