چکیده:
چکیده: آموزههای فراوان دینی پیرامون اسمای حسنای الهی و تاکید بر احصای اسما و دعوت به تخلّق به اخلاق الله، موجب شد تا عارفان از صدر اول تاریخ عرفان اسلامی، سخن از بهرههای سلوکی سالکان از اسمای الهی به میان آورند. این اندیشه کمکم تکامل بیشتری یافته تا خود را در زبان عارفان، در قالب پیوندهای سهگانه «تعلّق»، «تخلّق» و «تحقّق» به اسماءالله نشان داد. ابنعربی و پیروان او در ترویج این اندیشه نقش اساسی داشتهاند. در مکتب ابنعربی هرکدام از سالکان در مراحلی از تخلق و یا تحقق به هر اسم، عبد آن اسم نیز نامیده میشود. این دست از سالکان، مطابق برخی نظریات، در سفر دوم از اسفار اربعه، به فنای صفاتی و اسمائی راه یافته و از تجلیات و عطایای اسمایی بهرهمند خواهند بود.
نوشتار پیشرو بر آن است تا با بررسی دیدگاه مکتب ابنعربی پیرامون بهرههای سلوکی از اسمای الهی، پنجرهای بهسوی مبحث مهم اسماءالله در حوزه عرفان عملی برای محققان باز کند.
خلاصه ماشینی:
نگاهی به پیشینه مسئله «بهره برداری سلوکی از اسماء الله » از دیرباز این اندیشه در میان اهل معرفت وجود داشته است که سالک در مسیر سلوکی باید به اسمای حسنای الهی تمسک کرده حظّ و بهره خود را از هرکدام از اسماءالله داشته باشد.
در این بخش به این نکته نیز باید توجه داشت که پیش از ابن عربی هم سخن از بهره های عارفان از اسماءالله به میان آمده است ، اما ظهور ابن عربی، نقطۀ عطفی در بسط و گسترش مباحث تحلیلی و نظری عرفان اسلامی به شمار میرود.
جالب آنکه خود ابن عربی هم در غالب آثار خود همان اصطلاح رایج را رعایت کرده است اما در کتاب کشف المعنی که اساساً آن را برای تبیین مراتب بهرٔە سلوکی سالکان از اسمای حسنای الهی نگاشته 22 تعریف متفاوتی ارائه داده است .
ابن عربی در کتاب کشف المعنی عن سر اسماء الله الحسنی پس از تقسیم رابطۀ عبد با اسماءالله در سه مرتبه تعلق ، تحقق و تخلق ، مرتبۀ تعلق به اسما را به نیازمندی هر انسانی به اسمای الهی تعریف میکند به اعتبار آنکه هرکدام از اسما، دریچه ای رو به ذات حق متعال است و همچنان که پیش از این آمد، رابطۀ حق با خلق از مجرای همین دریچه ها برقرار میشود.
العبادلۀ (عباد الاسماء) اندیشۀ بهره وری سالک از اسمای حسنای الهی در مکتب ابن عربی خود را در قالب مبحث عبودیت سالک برای اسماءالله نیز نشان داده است .