چکیده:
حماسۀ عاشورا یکی از قطعههای ماندگار تاریخ بشریت است؛ اما این واقعه هنگامی روی داد که نخستین شبکههای تحریف مفاهیم اسلامی در دستگاه اموی در حال سازماندهی بود؛ ازاینرو جریان اموی اساسا درصدد بود تا قیام امام حسین علیه السّلام را یک سرکشی سیاسی معرفی کند؛ چیزی که رگههای آن امروزه در بخشی از جهان اسلام، در قالب شادیکردن در این روز، تبرکجستن و شکرگزاری از خداوند برای پیروزی بنیامیه دیده میشود.
بررسیهای تاریخی نشان میدهد، روزۀ دهم محرم، برخلاف تبلیغات اموی، نه تنها سنتی نبوی نیست؛ بلکه مفهومی خودساخته در عصر امویان است که پیرو برنامههای بنگاه تبلیغاتی اموی آن روزگار به متون دورههای بعدی راه یافته است. پژوهشهای تاریخی، حدیثی و فقهی بر آنند که روایتهای روزۀ عاشورا از آنچنان آشفتگی در اسناد و دلالتها رنج میبرند که نمیتوان کمترین استدلال دقیق فقهی را بر پایۀ آنها استوار کرد؛ حتی اگر وجود آن، در عصر پیامبر پذیرفته شود اسناد فراوانی، نسخ آن را پس از تشریع رمضان به دست میدهند. افزون بر این دلایل و شواهد متقن کلامی و تاریخی بر این موضوع دلالت میکند که حرکت امام حسین علیه السّلام و شهادت او بر پایۀ ارزشهای دینی و با انگیزه اصلاح مفاسدی صورت گرفته بود که در طول بیش از چهل سال پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم در میان امت اسلامی پدید آمده بود و امام حسین علیه السّلام از باب وظیفۀ شرعی و عقلی به تغییر و دگرگونی آن مکلف بود.
خلاصه ماشینی:
واکاوی و تحلیل ریشههای تاریخی روزۀ روز عاشورا در منابع اسلامی احمد فلاحزاده چکیده حماسۀ عاشورا یکی از قطعههای ماندگار تاریخ بشریت است؛ اما این واقعه هنگامی روی داد که نخستین شبکههای تحریف مفاهیم اسلامی در دستگاه اموی در حال سازماندهی بود؛ ازاینرو جریان اموی اساساً درصدد بود تا قیام امام حسین× را یک سرکشی سیاسی معرفی کند؛ چیزی که رگههای آن امروزه در بخشی از جهان اسلام، در قالب شادیکردن در این روز، تبرکجستن و شکرگزاری از خداوند برای پیروزی بنیامیه دیده میشود.
روزۀ عاشورا، بنیامیه، دهم محرم، جعل روایت مقدمه آنچه بیش از هر چیز جوامع اسلامی را رنج میدهد، نه سنتهای اسلامی بلکه پایبندی ناقص مسلمانان به دستورهای دینی است؛ در این میان اختلافات پیدا و پنهان مذاهب اسلامی سبب شده است تا شناسایی مشکلات حقیقی مسلمانان در هالهای از ابهام باقی بماند تا جایی که برخی (وهابیان) به اشتباه مسیرِ کش و قوسهای جوامع اسلامی را در بازگشت تمام عیار به جامعۀ عربی مدینۀ عصر پیامبر’ با همان حال و هوا را در سر میپرورانند؛ امری که با سنت دگرگونی زمانه و خلقتهای مورد اشاره در قرآن ناسازگار است.
پشتوانههای فرهنگی فرهنگ عاشورایی و آیین سوگواری حضرت سیدالشهدا× در میان شیعیان و بسیاری از اهلسنت چیست و آیا وهابیان بر خرافه نامیدن این آیین بزرگ و کهن، دلائل و شواهد متقنی دارند؟ لازم به ذکر است که در حوزه مباحث مربوط به عاشورا و سوگواری امام حسین× کتابها و مقالههای زیادی نوشته شده است؛ اما دربارۀ استدلالهای روزۀ روز عاشورا یکی از بهترین نوشتهها در حوزۀ مطالعات روزۀ عاشورا، اثر استاد نجمالدین طبسی است که به تنهایی یک متن کاملاً مستدل در تحقیقات تاریخی و حدیثی بهشمار میآید.