چکیده:
بررسی مرزهای دریایی ایران و موقعیت جغرافیایی سواحل و جزایر ایرانی در منطقه خلیجفارس نشان میدهد که ایران به دلیل وسعت قلمرو خاکی خود در حاشیه خلیجفارس بیشترین سواحل را در این دریا دارا بوده و بر تعدادی از جزایر ارزشمند آن در دهانه خلیجفارس و تنگه هرمز حاکمیت سرزمینی دارد. در مقابل، دولت امارات متحده عربی با طرح ادعاهایی، در تلاش است به حاکمیت ایران بر بخشی از این جزایر ایرانی خدشه وارد کند و ادعا میکند که حاکمیت این جزایر از آن اوست. بررسی تاریخی این ادعاها نشان میدهد که از زمان پیدایش اولین امپراتوریهای بزرگ ایرانی، ایران با فراز و نشیبهایی بر آبهای خلیجفارس حاکمیت داشته است، لیکن با حضور بریتانیا در منطقه و رقابت این دولت با روسیه در ۱۹۰۳ م.، بعضی جزایر ایرانی به اشغال غیرقانونی این دولت درآمد و تعدادی دیگر نیز در اختیار شیوخ قاسمی شارجه قرار گرفت که این اشغال مورد قبول دولت ایران نبود. با اعلام خروج بریتانیا از خلیجفارس و با پس گرفتن ادعای مالکیت دولت ایران بر بحرین، در ۲۹ نوامبر ۱۹۷۱، طی یادداشت تفاهمی بین ایران و شارجه مقرر شد که دو جزیره تنب بزرگ و تنب کوچک به حاکمیت مستقیم ایران بازگردانده و حاکمیت ایران بر جزیره ابوموسی تجدید شود. از آن تاریخ تا سال ۱۹۹۲ م.، حاکمیت ایران بر این جزایر مورد اعتراض امارات و هیچ دولت دیگری قرار نگرفت. بررسی حقوقی ادعاهای امارات نشان میدهد که هیچکدام از این ادعاها نمیتواند زمینه مشروعیت حاکمیت سرزمینی برای آن دولت فراهم کند. با این حال شواهد حقوقی و سیاسی و سوابق تاریخی و موقعیت جغرافیایی منطقه، حاکمیت سرزمینی ایران بر جزایر ایرانی را مورد تایید صریح قرار میدهد.
خلاصه ماشینی:
بررسی تاریخی این ادعاها نشان میدهد که از زمان پیدایش اولین امپراتوریهای بزرگ ایرانی، ایران با فراز و نشیبهایی بر آبهای خلیجفارس حاکمیت داشته است، لیکن با حضور بریتانیا در منطقه و رقابت این دولت با روسیه در 1903 م.
با اعلام خروج بریتانیا از خلیجفارس و با پس گرفتن ادعای مالکیت دولت ایران بر بحرین، در 29 نوامبر 1971، طی یادداشت تفاهمی بین ایران و شارجه مقرر شد که دو جزیره تنب بزرگ و تنب کوچک به حاکمیت مستقیم ایران بازگردانده و حاکمیت ایران بر جزیره ابوموسی تجدید شود.
در این تحقیق، تلاش شده است تا بر اساس مقررات حقوق بینالملل دریاها، سوابق تاریخی حاکمیت سرزمین ایران در منطقه خلیجفارس و جزایر ایرانی واقع در این خلیج بررسی و با اشاره به این سوابق، به ادعاهای امارات و سؤالات احتمالی در این زمینه پاسخ داده شود.
به طور کلی، این سه جزیره، تنها در صورت ایرانی بودن ارزشی استراتژیک دارند و شاید به همین دلیل است که طرح مجدد ادعا از سوی امارات متحده عربی نسبت به این جزایر را میتوان نوعی فشار برای عدم تکمیل خط زنجیر دفاعی ایران در تنگه هرمز تلقی کرد.
کاپیتان «هنل»، مأمور سیاسی بریتانیا در خلیجفارس، برای جلوگیری از درگیری میان قبایل عرب کرانههای جنوبی خلیجفارس در فصل صید مروارید آن سال، یک قرارداد صلح دریایی را به آنها پیشنهاد کرد که این قرارداد، مورد موافقت شیخنشینها قرار گرفت و در همان سال به امضا رسید (افشار سیستانی، 1380: 78).
4. ادعای مرور زمان ادعای دیگر امارات متحده عربی این است که چون 68 سال از تاریخ تصرف جزایر تنب و ابوموسی از سوی شارجه و رأسالخیمه در سال 1903 م.