چکیده:
مقاله حاضر به واکاوی نقشنمای گفتمانی آره-نه در زبان فارسی میپردازد. برای نیل به این هدف از 180 فایل از مکالمات تلفنی پیکره بیجنخان بهمراه مکالمات دوستانه و مصاحبههای رادیویی و تلوزیونی استفاده میشود. نقشنمای گفتمانی آره-نه براساس الگوی سهگانه تراگوت (1982) مورد بررسی قرار میگیرد. درکارکرد گزارهای آره-نه نقش توافق و یا مخالفت، و در کارکرد متنی نقش انسجام کلام، و نهایتا" در کارکرد (بینا)فردی (بیانی یا ذهنیتی) نقشهای کاربردشناختی از قبیل طفرهرفتن و حفظ شان مخاطب را ایفا میکند. البته در اغلب رخدادهای آره-نه کارکرد سهگانه مذکور تواما قابل مشاهده است. در همین راستا، میتوان استدلال کرد ظهور و بروز چنین کارکردهایی تا حد زیادی با روند دستوریشدگی و یا طیفهای تغییر معنایی مطابقت دارد. ادعای دیگر این این است که وجود ویژگیهای گزارهای نقشنمای آره-نه نشان میدهد که قبل از دستوریشدگی این عبارت، فرایند عضوگیری آن از حوزه دستور جمله برای حوزه دستور معترضه گزیده است.
This study explores the discourse marker of Ar-e-Na in Persian. To this end, 180 files of telephone conversation from Bijankhan corpus and other data from radio and television interviews have been used to for the analysis. The functional classification of the discourse marker Are/bale-Na was carried out based on the Traugott model. She proposes three types of pragmatic functions for any discourse marker. The propositional function of Are/bale-Na indicates both positive and negative responses. The textual function of Are-Na fulfills the discourse function of cohesion and text organization. The expressive or interpersonal function of Are/bale-Na fulfills the pragmatic functions of hedging and face-saving via softening or reducing the negative force of an utterance. Moreover, Are/bale-Na can be used to function a number of other communicative cues simultaneously. It argues that these different functions can be explained in terms of grammaticalization process as well as the cline of semantic change.
خلاصه ماشینی:
ادعاي ديگر اين مطالعه اين است که وجود ويژگيهاي گزاره اي نقش نماي آره /بله - نه و مشخصاتي از آنکه در تقابل با ساير نقش نماهاي گفتماني است نشان ميدهد که قبل از دستوريشدگي اين عبارت ، فرايند عضوگيري آن را از حوزه ي دستور جمله براي حوزه ي دستور معترضه گزيده است (نک .
از اين رو، مطالعه ي حاضر با فرض اينکه آره /بله - نـه يـک عبـارت معترضـه و نقش نمـاي گفتماني در زبان فارسي است ، قصد دارد تا به عنوان گامي آغازين بـه جسـتجوي جنبـه هاي نامکشـوف ايـن عبارت بپردازد.
«نقش نماي گفتماني» در اين مطالعه به عنوان معادل discourse marker و ديگر عبارات که در زبـان انگليسـي وجـود دارد ماننـد pragmatic particle, discourse connectives, etc انتخاب شده است .
در اين نقش ساخت اين عبـارات شاهدي بر احتمال وجود نشانه ي پاسخ دوگانه (شفرين ، ١٩٨٧: ٣٢٩) است که بر اساس آن ، دو جزء آره /بله و نه جداگانه با ارجاع به دو گزاره ي گفته (يا گفته هاي) قبل آنها را مورد توافق و يا مخالفت قرار ميدهند.
در اين حالت يعني حالت نشانه هاي پاسخ هم آيند شده ي صـرف ، ايـن عبـارت عمومـا بـه تنهائي يک نوبت را تشکيل ميدهد اگرچه هر رخداد تنها هميشه متضمن غياب نقـش نقش نمـاي گفتمـاني براي آن رخداد نيست (مثلا در ٢٥ آره /بله - نه به غير از گزاره اي بودن کارکرد (بينا)فردي نيز دارد).