چکیده:
معلقات سبع در ادب عربی به قصایدی گفته میشود که به عنوان شاهکار ادب عربی در دوران پیش از اسلام شناخته شده است. نویسندگان و متنپژوهان معلقات را از جنبههای گوناگون بررسی و تحلیل نمودهاند، بارزترین آن ابعاد زیباییهای بیانی و گفتاری یا همان فصاحت و بلاغت میباشد. برخی نیز آن قصاید را از جهت موضوعی بررسی کردهاند. سوال اساسی آن است که مهمترین موضوعاتی که اصحاب معلقات درباره زن سرودهاند چیست؟ نگارندگان در این مقاله برآنند تا با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی مباحث زیر در معلقات سبع بپردازد: بررسی شخصیت اجتماعی زن، مقام و ارزش زن، تعصب و غیرت نسبت به زن، توصیف زیباییهای زن در معلقات، نوع پوشش و زیورآلات زن در معلقات. اگر اصحاب معلقات درباره ظاهر زن شعر سرودهاند و دیدگاهی مادی به زن داشتهاند بیشتر به خاطر محیط پیرامونشان بوده است و در کنار این توصیفات ظاهری دیدگاهی فراسوی ظاهر نیز داشتهاند همچون دیدگاه عمرو بن کلثوم که به زیبایی هرچه تمامتر از مقام و جایگاه زن دفاع کرده است. اصحاب معلقات اگر چه به زن نگاهی ظاهری ومادی داشتند؛ ولی در موقع دفاع از زن در جنگ و یا توهین به زن بسیار متعصب بودند و حاضر به تحمل هیچ ننگ و خواری نسبت به زن نبودند. واژههای کلیدی: شعر جاهلی، زن، معلقات سبع، اصحاب معلقات تطلق المعلّقات السبع فی الادب العربی علی قصائد عرفت باعتبارها روائع للادب العربی فی عهد ما قبل الاسلام. وقد قام الکتّاب والباحثون فی النصوص المتعددة، بدراسة المعلّقات وتحلیلها من جوانب شتّی ابرزها هی الجوانب المتعلّقة بالجمالیّات البیانیّة والکلامیّة او ما یسمّیٰ بالبلاغة والفصاحة. وقد تناول بعض آخر، هذه القصائد من الناحیة الموضوعیّة. السوال الرئیس الذی یطرح هو انّه ما هی المواضیع التی انشد اصحاب المعلّقات فیها حول المراة؟ انّ الکاتبین فی هذا المقال هم بصدد ان یتطرّقوا من خلال اسلوب وصفی-تحلیلی الی البحوث الآتیة فی المعلّقات السبع: دراسة الشخصیّة الاجتماعیّة للمراة، ومکانة المراة وقیمتها، والتعصّب والغیرة علی المراة، ووصف الابعاد الجمالیّة للمراة فی المعلّقات، ونوع ملابس المراة وزینتها فی المعلّقات. اذا کان اصحاب المعلّقات قد قرضوا الشعر حول مظهر المراة ونظروا الیها نظرة مادّیّة، فانّ ذلک یرجع فی معظمه الی بیئتهم التی کانوا یعیشون فیها. وکان لهم الی جانب هذه الاوصاف الظاهریّة، نظرة تفوق المظهر ایضا مثلما نظر عمرو بن کلثوم حیث دافع عن مکانة المراة ومقامها باحسن شکل ممکن. انّ اصحاب المعلّقات علی الرغم ممّا کان لدیهم من نظرة ظاهریّة ومادّیّة الی المراة، غیر انّهم کانوا یتحلّون عند ذودهم عن المراة فی الحرب او تعرّض المراة للاهانة، بتعصّب عظیم ولا یرضخون لایّ ذلّ وهوان علیها. الکلمات المفتاحیّة: الشعر الجاهلی، المراة، المعلّقات السبع، اصحاب المعلّقات.
Moalaghat Sab, in Arabic literature, are the elegiac poems which have been known as the masterpiece of the Arabic literature before Islam. Writers and text-researchers have studied these poems from different aspects. The most obvious of it, is the declarative and verbal elegances or fluency and eloquence. Some have studied them from direction of their subject. The main question is what the most important subjects that have been recited abut woman are. The authors of this article have tried to study these subject by using descriptive and analytic methods: social personality of woman, the value and the place of woman, intolerance and enthusiasm toward woman, description of beauties of woman, kind of clothing and jewels in Moalaghat. If elegiac poems have been recited about the appearance of woman and if poets have material viewpoint toward woman, it originated from their environment. They also have viewpoints beyond appearance. Like Amr the son of Kolsoom who have defended from position and place of woman the more complete beautifully. Despite of poet’s material viewpoint toward woman, they were so prejudiced in deffence from woman at the time of war or indignity. They also could tolerate any disrepute and humiliation.