چکیده:
صوفیان و فیلسوفان مسلمان در بسیاری از موارد فهمی خلاف ظاهر از روایات ارائه دادهاند. از زمرۀ این قبیل عالمان مسلمان، عین القضات همدانی (مقتول در 525ق) است. او در بحث از روایات مختلف چنین میکند. از جمله، در بحث از روایت «اطلبوا العلم ولو بالصین» منظور روایت را رفتن به چشمهای به نام «صاد» برای فرا گرفتن علم حضوری و لدنی میشناساند؛ چشمهای که بهطبع بر معنایی رمزی دلالت میکند. جا دارد بپرسیم ریشههای تاریخی نگرش وی به این روایت چیست. چنان که خواهیم دید، این برداشت ریشه در تفکر گنوسی و رازگرایانۀ او دارد. بر اساس تفکر گنوسی ــ که در بخشی از مسیر انتقال خود از طریق مسیحیت و مانویت به ایران و بهطبع به اسلام ایرانی راه یافته ــ جهان مادی و علم مادی فاقد ارزش است. غنوصیان اصالت را به جهان متافیزیکی میدهند و عین القضات هم از ایشان متأثر است. اندیشۀ رازگرایانۀ دیگری که عین القضات از آن اثر پذیرفته، تفکر افلاطونیان است که با اعتقاد به عالم مُثُل، اصل تمام چیزها را در عالم بالا میدانند و اشیاء مادی را سایه و ظِلّی برای آن درنظر میگیرند. هر چند نگرش عین القضات به حدیث دارای ریشههای تاریخی در خارج از جهان اسلام است، جنبههایی از تفکر عین القضات را میتوان در ادیان مختلف و مکاتب گراینده به تفاسیر باطنی از اسلام خاصّه مذهب تشیع بازدید.
TThe mystics, like other Islamic groups, have narrated the hadiths and expressed their attitude in line with their epistemic foundations and their intellectual roots - both historical and non-historical - in the universe. Among these mystics is the same Imam of Hamedani (525 AD), which, in many cases, has narrated some of the hadiths, including the Hadith of Abelbah al-Alam and Lau al-Bassin, and presented his misunderstanding. The subject of the research is that the historical roots of the attitude of the Islamic Revolutionary Court to the hadith "What is the infamous Al-Alam and the Lebanese?" The research method is librarian and descriptive-analytic. The results of the research indicate that, for the sake of equality, the purpose of the narration is to go to the fountain of sights to acquire the knowledge of the face and face. The historical root of the attitude of the Qur'an to this hadith returns to his gnostic and rational thinking because, based on the Gnostic thinking - which has been established in part of the path of his transfer through Christianity and manicism to Is