چکیده:
دولت فاطمی از دولت های شیعی است که در اواخر قرن سوم هجری (297ه.ق) ؛ توسط یکی از نوادگان اسماعیل ؛ فرزند حضرت امام جعفر صادق (ع) تشکیل شد. به دلایل مختلفی در طول تاریخ؛ از زمان تاسیس این دولت، در خصوص نسب موسسین آن نظرات مختلفی ابراز شده است. صرف نظر از تلاش های عباسیان، حتی شیعیان زیدی و اثنی عشری نیز نظر یکسانی در این مورد نداشته اند. با ورود خاندان میمون, در جریان شکل گیری و تکوین تفکر اسماعیلی, اختلاف و نزاع از شکل عربی- عربی و یا شیعی– سنی به یک پدیده عربی- ایرانی و یا اسلام و غیر اسلام تبدیل می شود. نتایج یافته های نوشتار حاضر؛ نفی انتساب خاندان میمون به این فرقه و لزوم انفکاک میان دو جریان اصیل اسماعیلی؛ به عنوان یک مذهب فکری و جریان ثانوی با نقش پررنگ ایرانی؛ با خصایص کلامی و سیاسی است. خاندان میمون قابل بررسی خاص است.
خلاصه ماشینی:
آیا شکل گیری تفکر کلامی و فلسفی اسماعیلیه ؛ آن چنان که بخشی از مستشرقین و گروهی از نویسندگان اهل سنت ؛ هوادار خلافت عباسی مطرح میکنند، زائیـده ی تـلاش ایرانیـان ؛ از جمله خاندان میمون برای رهایی از سلطه ی عنصر عرب و دین اسلام است ؟ اینها موضـوعاتی اسـت که در این مقاله به آن پرداخته ایم .
علاوه بر آن شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه ، شیخ طوسی در تهذیب و دیگران در سایر منابع شـیعی احادیـث متنـوع و فراوانـی توسـط او از امـام جعفرصـادق (ع ) بلاواسطه نقل نموده اند؛ با اسنادی متصل و صحیح که تردیدی در اخلاص آن خاندان نسبت به اهل بیت و تشیع امامی باقی نمیگـذارد، حتـی کتـاب دسـتورالمنجمین ؛ بـه عنـوان یکـی از منـابع مهـم اسماعیلیه ی نزاری در بیان زندگانی امام پنجم شیعیان ، حضرت باقر(ع ) از جمله اصـحاب مشـهور آن حضرت یکی میمون القداح را برشمرده و سپس در معرفی اصحاب امام ششم ، امـام جعفرصـادق (ع )؛ عبدالله بن میمون را جزء مشاهیر رجال آن حضرت معرفی نموده است .
٥٩ به نظر میرسد از مجموع مطالب بیان شده عوامل مشخصی سبب پیدایش ابهام در نسب فاطمیان و تردید در انتساب آنها به حضرت فاطمه زهرا (س ) شده است که به بخشی از آنها اشاره میشود: غفلت از این نکته که منابع همان محدوده زمانی– تا نیمه ی اول قرن چهارم هجـری- از جملـه ملل و نحل ها، بر این مساله تاکید دارند که اسماعیلیه از پیـروان و بازمانـدگان اسـماعیل و فرزنـدش محمد – فرزند و نوه امام جعفرصادق (ع )- هستند.