چکیده:
زﺑﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ اﺑﺰار ارﺗﺒﺎﻃﯽ در ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻫﻮﯾﺖ و ﻓﺮﻫﻨﮓ وﯾﮋه ﻫﺮ ﻣﻠﺖ اﯾﻔﺎی ﻧﻘﺶ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ. ﺧـﻂ و زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﯾﮑﯽ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻬﻢ ﻫﻮﯾﺖ ﻣﻠﯽ اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﯽ ﺷـﻮد. واژه ﮔﺰﯾﻨـﯽ ﻧﺨﺴـﺘﯿﻦ فعالیتی بود که ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن ﺳﻮم زﺑﺎن و ادب ﻓﺎرﺳﯽ آﻏﺎز ﮐﺮد. ﭘﯿﺶ از آﻏﺎز واژه ﮔﺰﯾﻨﯽ اﺻـﻮل و ﺿـﻮاﺑﻂ آن تدوین ﺷـﺪ و ﮔـﺮوه واژه ﮔﺰﯾﻨﯽ از آﺑﺎن ﻣﺎه ﺳﺎل 1370 ﮐﺎر ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﯽ ﺷﺮوع ﮐﺮد. ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ، ﺑﯿﺶ از ﺳـﻪ دﻫـﻪ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن ﺳﻮم زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ در ﺣﻮزة ﻣﻌﺎدل ﺳﺎزی ﺑﺮای واژه ﻫﺎی ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﺳﺎﻻﻧﻪ واژه ﻫﺎی ﻣﺼـﻮب در ﻗﺎﻟﺐ دﻓﺘﺮﻫﺎی واژه ﻫﺎی ﻣﺼﻮب ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ. از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺟﻠﻮه ﻫﺎی رﺳﻤﯽ زﺑﺎن ﻫـﺮ رﺳـﺎﻧﻪ، زﺑـﺎن ﺧﺒﺮ اﺳﺖ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﯿﺰان ﮐﺎرﺑﺮد واژه ﻫﺎی ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ در ﺧﺒـﺮ ﺳـﯿﻤﺎی رﺳـﺎﻧﮥ ﻣﻠـﯽ ﺑـﻪ روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدد. ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻞ واژه ﻫﺎی ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮده ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ﻫﺎی ﺧﺒﺮی ﺳـﺎﻋﺖ 14 ﺷـﺒﮑﻪ ﯾﮏ، ﺳﺎﻋﺖ 22:30 ﺷﺒﮑﻪ دو، ﺳﺎﻋﺖ 22 ﺷﺒﮑﻪ 3، ﺳﺎﻋﺖ 24 ﺷﺒﮑﻪ 5 و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺒﮑﻪ ﺧﺒﺮ، در دو ﻫﻔﺘﮥ اول آذر ﻣﺎه ﺳﺎل 1394 ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﮐﺎرﺑﺮد واژه ﻫﺎی ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ در اﺧﺒﺎر ﺳﯿﺎﺳﯽ (59 درﺻﺪ) ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ 25 درﺻﺪ از ﮐﻞ واژه ﻫﺎی ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎی داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ، ﻣﻌﺎدل فارسی نداشتهاند.
خلاصه ماشینی:
از آنجاییکه یکی از جلوههای رسمی زبان هر رسانه، زبان خبر است در این پژوهش تلاش شده است میزان کاربرد واژههای بیگانه در خبر سیمای رسانۀ ملی به روش تحلیل محتوا بررسی گردد.
واژههای بیگانه به شکل قرضگیری در زبان فارسی مانند دیگر زبانها وارد شدهاند، اما در بسیاری از موارد این واژهها معادل فارسی دارند و نیازی به کاربرد وامواژه نیست.
طبقهبندی واژههای بیگانه از نظر حوزه تخصصی، شناسایی میزان کاربرد انواع پدیدههای قرضی در حوزه واژههای بیگانه در اخبار تلویزیونی، بررسی مقولة دستوری واژههای بیگانه بهکار رفته در اخبار تلویزیونی رسانۀ ملی، شناسایی واژگان بیگانه بهکار رفته در اخبار که معادل فارسی رایج دارند، شناسایی عمدهترین دلایل و انگیزههای قرضگیری واژگان بیگانه در اخبار، بررسی میزان رواج معادلهای مصوب فرهنگستان برای واژههای بیگانه در اخبار تلویزیونی رسانۀ ملی و بررسی میزان پذیرش واژههای بیگانه مطرح شده در اخبار تلویزیونی از دیگر اهداف این مقاله است.
در این پژوهش میزان کاربرد واژههای عمومی مصوب فرهنگستان سوم در برنامههای مختلف تلویزیونی و همچنین میزان کاربرد واژگان بیگانهای که معادل فارسی مصوب فرهنگستان دارند، بررسی شده است.
واژههای بیگانه پذیرفته نشده، واژههایی هستند که یا فرهنگستان برای آنها معادلیابی کرده است و کاربرد آنها پذیرفته شده نیست و یا معادلهای این واژهها در زبان فارسی وجود داشته است.
- بررسی میزان کاربرد واژههای جدید فرهنگستان زبان و ادب فارسی در برنامههای مختلف صداوسیما میتواند نشان دهد، رسانۀ ملی تا چه حد با نهاد واژهگزینی کشور همکاری داشته است.