چکیده:
انساب الاشراف بلاذری از برجسته ترین آثار تاریخی سده سوم، با وجود روایت های پرشمار و مهمی که درباره وقایع صدر اسلام دارد، به طور شایسته مورد توجه محققان قرار نگرفته است. برخلاف رویکرد دینی بیشتر مورخان سده های نخستین به تاریخ، بلاذری پایبندی چندانی به تمام محورهای اندیشه اهل سنت ندارد. بر این اساس، در پژوهش حاضر تلاش شده تا با بررسی روایت های انساب الاشراف و مقایسه آن با آثار مورخان هم عصر، جریان های فکری موثر بر تاریخ نگری بلاذری مورد شناسایی و ارزیابی قرار گیرد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که بلاذری با وجود پایبندی به برخی عقاید اهل سنت همچون مشروعیت خلیفه، نظریه «عدالت صحابه» را قبول ندارد و به تفصیل از وقایع اختلاف برانگیزی چون سقیفه، قتل عثمان، جنگ جمل و نظایر اینها بحث می کند. به علاوه، او در تنظیم مطالب کتابش متاثر از نسب نگاران پیش از خود است و شاعر بودنش نیز سبب توجه ویژه او به مسائل ادبی همچون شعر و داستان شده است؛ به طوری که می توان انساب الاشراف را از منابع مهم ادبیات عرب دانست. فصل بندی برخی مطالب انساب الاشراف به تاسی از اخباریان صورت گرفته است؛ هرچند بلاذری برخلاف ایشان، به جای قصص به اخبار اجماعی اصالت داده است. ارتباط بلاذری با دربار عباسی به عنوان «ندیم» و «کاتب» نیز در ارائه تصویری مثبت از بنی عباس و گزینش برخی روایت ها نمایان است.
خلاصه ماشینی:
یافته های این پژوهش نشان میدهد که بلاذری با وجود پایبندی بـه برخی عقاید اهل سنت همچون مشروعیت خلیفه ، نظریه «عدالت صحابه » را قبول ندارد و به تفصیل از وقایع اختلاف برانگیزی چون سقیفه ، قتل عثمان ، جنـگ جمـل و نظـایر اینها بحث میکند.
در ایـن میـان ، أنساب الأشراف بلاذری به عنوان یکی از مهم ترین آثار تاریخی قـرن سـوم ، دربردارنـده روایت هایی ارزشمند پیرامون وقایع صدر اسلام است ، اما در پژوهش های جدید عمدتا در گونه انساب نگاری از این کتاب بحث شده و اهمیتش به لحـاظ اطلاعـات تـاریخی کمتر مورد توجه بوده است .
در پژوهش حاضر تلاش شده تا بـا بررسـی روایـت هـای أنسـاب الاشـراف و مقایسه آن با آثاری چون طبقات ابن سعد، تاریخ خلیفه بن خیاط ، تاریخ یعقـوبی و تـاریخ طبری اصلیترین جریان های فکری مؤثر بر تاریخ نگری بلاذری مورد ارزیابی قرار گیرد.
اندیشـه وحـدت امت اسلامی یکی از مشخصه های اندیشه «اهل السنه و الجماعه » اسـت کـه در تـدوین روایت های کتاب بلاذری مؤثر بوده است ؛ مانند نقل سخنی از پیامبر درباره توصـیه مسلمانان به اقتدا نمودن به ابوبکر و عمر بعد از حیات خود (بلاذری، همان ، تحقیـق م .
بـرای مثـال ، بلاذری در شرح حال علی بن ابیطالب روایت های قابل تـوجهی را بـه ویژگـیهـای ظاهری و پوشش ایشان اختصاص داده که راوی اصلی او در این بـاره ابـن سـعد اسـت (بلاذری، همان ، تحقیق و.