چکیده:
از آن زمان که جنگ بهعنوان یک پدیده مورد مطالعه قرار گرفت، عملیات روانی نیز بهعنوان ابزاری در خدمت جنگ بوده و بدان توجه شده است. به نظر نگارنده، عملیات روانی مفهوم جدیدی نمیباشد و مطالعه پیشینه تاریخی جنگ، بیانگر آن است که عملیات روانی همزاد با آن است؛ و کمتر جنگی است که در آن از عملیات روانی استفاده نشده باشد. اما نکته قابل تامل اینکه مفهوم مزبور مانند سایر مفاهیم در بستر تاریخی و همراه با تحول مقتضیات زمان و مکان، متحول بوده، بهطوری که در عصر حاضر تکنولوژی به خدمت آن درآمده، و بر پیچیدگی آن افزوده است. درحالیکه در گذشته ابزار عملیات روانی همچون ادوات جنگی ابتدایی و ساده بوده است.عملیات روانی در صدر اسلام ابتدا از سوی دشمنان پیامبر (() و قرآن در ابعاد گوناگون و متنوعی به ویژه در طول سیزده سال حضور آن حضرت در مکه و در پوشش تهاجمی همهجانبه و گسترده برای نفی دعوت پیامبر اسلام و خاموش کردن ندای حقطلبی و عدالتخواهی او به کار گرفته شد که در قرآن از آن با عناوینی چون کید و مکر و ... یاد شده است.
The purpose of this article is to answer the questions: What is psychic fight and its operations? Does its examples reasoning originate from the legal reasoning and is it acceptable by Islam and Emamye Faghihs viewpoints? Or its acceptance is limited by the proper situations and conditions?
The research method of this article is a library based one and processing the data is of analytic descriptive one. With a short glance at the history of psychic fight and operations. It is revealed that from the beginning of mans creation such fight and operations exist and the farther the history, the more its complexity and extend while approaching the communication era. In this paper psychic fight and its operations, its essence, and its examples are analyzed and explained based on a Feghhi opinion. Although the examples are many, some are used in todays world are of mans concerns.
The findings of this research reveals that psychic fight and operations is a normal phenomenon like the other phenomena existing in the start of Islam while its use and application is lawful to weaken the enemys spirit or to protect the ethical Islamic principles.
خلاصه ماشینی:
اینکه آيا جنگ و عملیات رواني و اقدامات جنگي بر اخبار، اطلاعات، تبليغات و رسانهها، از منظر اسلام و پیامبر (() و فقه اسلامی كاربرد دارد يا نه و اگر دارد، چگونه و در چه مواردي و با چه ابزار، روشها و تكنيكهايي؟ به عبارت دیگر آيا اصولاً پديده جنگ و عملیات رواني در تاريخ اسلام وجود داشته است يا نه؟ اين در حالي است كه گاه تصور ميشود عمليات رواني یا جنگ رواني اقدامي است كه متجاوزان و مهاجمان آن را اعمال ميكنند نه كساني كه مورد تجاوز قرار ميگيرند و نياز به دفاع از خود و متعلقاتشان را دارند.
نمونههایی از جنگ روانی در صدر اسلام علیه دشمن در مقابل، پیامبر گرامی (() نیز به بهرهگیری از ابزار و شیوههای جنگ روانی با هدف هدایت انسانها به سوی سعادت پرداخت که به چند مورد اشاره میشود: استفاده از صدای دلنشین و صوت زیبای قرآن، به کار بردن اخلاق نیکو در برابر نامهربانیهای مشرکان و کفار، بشارتهای قرآنی برای مؤمنان و زندگی سعادتمند آخرت، تحریک و تشجیع مؤمنان، تظاهر به قدرت سپاه اسلام به وسیله آتش روشن کردن در فتح مکه، تقویت روحیه مؤمنان با سخنرانی، تضعیف روحیه دشمنان، دعوت به مباهله، کوچک شمردن بتها، تحقیر دشمنان پیشگوییهای قرآن، وعده عذاب برای دشمن، رجزخوانی در جنگ، استفاده از اشعار حماسی، بهکارگیری پرچم، تشکیل یگانهای نظامی، رنگ کردن ریش مؤمنان برای فریب دشمن، اختلاف انداختن در صف دشمنان، فرستادن نامه به سران قبیلهها و کشورها، اعزام مبلغ و قاری و...