چکیده:
خاندان نوبخت یکی از خاندان های دانش دوست ایرانی (از خطه خوزستان فعلی) بودند که در عصر اول عباسی تلاش زیادی در راه احیای فرهنگ ایران باستان و پیوند اندیشه های ایرانی با اندیشه های شیعه از خود نشان دادند. اگر چه با ورود اسلام به ایران ساختار طبقات اجتماعی، آنگونه که در سابق بود، در هم ریخت؛ اما بعضی از خاندان های دانش پژوه مانند خاندان نوبخت، با استخدام در کادر اداری و دیوانی، ضمن این که موقعیت سابق خود را حفظ کردند؛ حافظ و ترویج دهندة بسیاری از آداب و سنت های اصیل نیاکان خود در بین مسلمین شدند. خاندان نوبخت جدا از اینکه با ترجمة کتب پهلوی در انتقال و پیوند فرهنگ ایرانی به عالم اسلام نقش داشتند، همانند دیگر دبیران ایرانی عهد عباسی در مسائلی همچون آسمانی بودن مقام سلطنت و ارثی بودن آن در خاندان سلطنت، و مسئلة فره ایزدی، بین اندیشه ایرانی و اندیشه شیعی پیوند و تطبیق قابل تاملی ایجاد کردند. مقالة حاضر با استناد به منابع به دنبال شرح و بسط و تحلیل موارد فوق می باشد.
خلاصه ماشینی:
در بسياري از پژوهش هايي که در رابطه با فرهنگ ايران و اسلام در قرون نخستين اسلامي نوشته شده است از خاندان نوبخت به عنوان منجمان و مترجمان دربار خلفاي عباسي ياد شده است ، به عنوان نمونه ، محمدي ملايري در کتاب فرهنگ ايراني پيش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلامي و ادبيات عربي و ديگر آثار خود که در زمينۀ انتقال فرهنگ ايران به عالم اسلامي نوشته است از خاندان نوبخت و خدمات اين خاندان در زمينۀ ترجمه کتب پهلوي و علم نجوم به طورمختصر ياد کرده است ، علاوه بر اين ، عباس اقبال نيز در کتاب خاندان نوبختي، به تمام شخصيت هاي خاندان نوبخت ، آثار آنها و خدمات آنان به ايران و مذهب تشيع پرداخته است .
جدا از موارد فوق ، خاندان نوبخت به عنوان آشنايان به آداب و رسوم ايرانيان و همچنين شناختي که از اصول ديني شيعيان داشتند، با نفوذ زيادي که در بين مردم داشتند به تبليغ و ترويج وجوه تشابه بين انديشه هاي ايراني و شيعي پرداختندو از اين طريق با پيوند اين دو تفکر مشابه ، هم به گرايش هر چه بيشتر مردم به مذهب تشيع کمک کردند، هم موفق به پيروزي در مبارزه ي عقيدتي و فکري که در آن دوران بين فرق مختلف به وجود آمده بود شدند که در ذيل بررسي خواهد شد.