چکیده:
تاریخ و تمدن ایران اسلامی، مفاخر علمی ایرانی، تقویمهای نجومی، آثار باستانی، ابزارآلات و صنایع دستی به جا مانده از پیشینیان همگی گواهی بر شایستگی و توانایی ایرانیان هم در عرصه علمی و هم در عرصه فرهنگی هستند؛ هرچند که در برهه ای از تاریخ جلوه واقعی خود را در جوامع غربی از دست داده اند اما هنوز می توان با افتخار آنها را جزء آثار تاریخی و باستانی ایرانی دانست. هدف از این مقاله، ارائه مفاهیم برنامه درسی در چارچوب ریاضیات قومی و معرفی کاربردهای ریاضیات با آثار به جا مانده از گذشتگان است. این امر می تواند بر جذابیت ریاضیات بیفزاید و همراه با آن سبب ایجاد علاقه در دانش آموزان شود به گونه ای که هم دانش آموزان را با مفاهیم حوزه ریاضی که بیشتر ریاضیات محض است آشنا کند و هم کاربردهای ریاضیات و بعد عملی کاربرد ریاضی را گسترش دهد. بنابراین پژوهشگر براساس چارچوب نظری ریاضیات قومی و با بهره گیری از قوم نگاری، داده ها را تجزیه و تحلیل کرده است. نتایج حاصله، نشان می دهد که هر چند گذشتگان ما تحصیلات آکادمیک و رسمی نداشتند اما کاربرد ریاضی در فعالیتهای روزانه آنها قابل توجه و در نوع خود بی نظیر بوده است. از همین رو، آموزش و حتی معرفی این فعالیتها، علاوه بر ایجاد علاقه و انگیزش در دانش آموزان، می تواند بر فرآیند یاددهی-یادگیری آنها تاثیری بسزا داشته باشد و تربیت شهروندی و ارزش بخشیدن به هویت ملی را توسعه ببخشد. همچنین ریاضیات قومی با ایجاد زیر ساختهای ریاضی در مدرسه می تواند به ارتقای سطح ریاضیات ما در جهان بینجامد.
خلاصه ماشینی:
انتخاب یکی از آثار فرهنگی و صنایع دستی مانند قالی به عنوان ایده ای برای برقراری ارتباط میان ریاضیات مدرسه ای و فرهنگ از آنجا اهمیت پیدا کرد که : الف ) مهد بافت قالی، طراحی، رنگرزی و تمام فرآیندهای مربوط به آن ایران است و از دیرباز این سنت در میان ایرانیان رواج داشته است و در اکثر موزه های جهان نشانی از بافت فرشهای نفیس ایرانی به چشم میخورد؛ ب ) ضرورت دارد دانش آموزان با قالی که یک محصول فرهنگی و بی اغراق جزئی از زندگی همۀ ایرانیان است ، بیشتر آشنا شوند.
Stigler & Baranes عبارت ریاضیات قومی را دیآمبروسیو١ در سال ١٩٨٤ ابداع کرد که به توصیف شیوه های ریاضی قابل شناسایی در گروه های فرهنگی میپردازد و ممکن است به منزلۀ مطالعه ایده های ریاضی موجود در هر فرهنگ در نظر گرفته شود.
Orey & Rosa علاوه بر برقراری این ارتباط ، ریاضیات قومی می تواند سبب ارتقای کیفیت آموزشی شود و به دانش آموزان کمک کند تا هویت فرهنگی و ملی خود را حفظ کنند و در کنار آن علاوه بر یادگیری فعالیتهای ریاضیوار کردن گذشتگان ، به موفقیت در ریاضیات آکادمیک نیز دست پیدا کنند (روزا و اری، ٢٠١١).
علاوه بر یادداشت برداری میدانی از گفته ها، عکس العملهای افراد و هر آنچه از برخورد با قالیبافان به دست آمده ، به دقت یادداشت شده و پس از پیاده سازی مصاحبه های صورت گرفته ، جهت اعتباربخشی به پژوهش یکی از کارشناسان آموزش ریاضی و یکی از استادکاران قالی باف ، آنها را مورد بررسی قرار داده و ساختاربندی کرده اند.