چکیده:
یکی از بزنگاههای مورد اختلاف فریقین، تعیین مصداق اهلبیت در آیه تطهیر میباشد. با توجه به نقش اساسی این فراز از آیه 33 سوره احزاب، در حوزه اعتقادی فریقین، پژوهشگر با واکاوی مفاهیم به کار رفته در آیه و ارتباط لفظی و سیاقی میان آنها و همچنین بیان دیدگاه مفسران فریقین، مفهوم اصلی و واقعی اهلبیت در آیه تطهیر را شناسایی میکند. از میان مفسران اهلسنت، برخی از آنها مصداق اهلبیت را فقط در بستگان سببی پیامبر یعنی زنان پیامبر معنا کردهاند و برخی دیگر مصداق آن را علاوه بر زنان، پنج تن آل عبا (پیامبر اسلام علی، فاطمه، حسن و حسین^ ) میدانند. اما مفسران شیعه و برخی از مفسران اهلسنت قائلاند که مراد از اهلبیت فقط پنج تن آل عبا هستند و لاغیر. با بررسی انجام گرفته، دلایل مفسران فریقین را میتوان در سه محور روایی، ادبی و سیاقی تقسیم کرد. آنها با استناد به روایات امسلمه، عایشه و عکرمه و نیز بررسی مفهوم اهلبیت و ضمائر به کار رفته در آیات 28 تا 34 سوره احزاب و همچنین وحدت و عدم وحدت آیه تطهیر با آیات قبل و بعد، اقوال خود را پایهریزی کردهاند.
خلاصه ماشینی:
"از این رو آنان با استناد سیاق آیات ، همسران پیامبر را نیز داخل در اهل بیت میکنند و تطهیر از رجس و پلیدی را شامل حال آنها میدانند و از طرفی روایات مربوط به شأن نزول آیه که اشاره به خسمۀ آل عبا میکند را نص صحیح میدانند (ابن کثیر، ١٤١٩: ٦/ ٣٦٥؛ قاسمی، ١٤١٨: ٨/ ٦٨؛ طنطاوی ، ١٩٩٧: ١١/ ٢٠٨).
هم چنین پیامبر در یک روایتی مصداق اهل بیت را به صورت عینی بیان میکنند و میفرمایند: این آیه (تطهیر) دربارٔە پنج نفر: من و علی و حسن و حسین و فاطمه نازل شده است (ابن کثیر، ١٤١٩: ٦/ ٣٦٨؛ طبری، ١٤١٢: ٢٢/ ٥؛ حسکانی، ١٣٩٣: ٢/ ١٣٦؛ ثعلبی نیشابوری، ١٤٢٢: ٨/ ٤٢؛ نیشابوری، ١٣٤٢: ٢/ ٤١٦).
نتیجه با توجه به أهمیت این فراز از آیه و نقش محوری آن در تبیین و إثبات مباحث معرفتی در حوزه اعتقادات شیعی یعنی «عصمت » أهل بیت ^ بررسیهای صورت گرفته در مورد این واژه با رویکرد تفسیری از دیدگاه فریقین در سه محور مورد بررسی قرار گرفت که نتایج ذیل را در بر داشت : محور اول دلیل روایی: بررسیهای صورت گرفته نشان می دهد که روایت عکرمه که مفسران أهل تسنن از آن برای مدعای خود بدان استناد کردند، به خاطر حضور افرادی چون "ابن حمید" و "عکرمه " از لحاظ سندی مورد اشکال است ؛ چرا که در منابع رجالی أهل تسنن این افراد مورد تضعیف قرار گرفته اند و حتی عکرمه را فردی کذاب ، کم عقل و از خوارج معرفی نموده اند."