چکیده:
برخی از چاپهای سنگی شرح بیست باب ملا مظفر گنابادی در شرح جشن آبریزان، افزودهاند که نوروز طبری نیز همین روز است. همین مطلب را در دستنویسی زرتشتی به تاریخ کتابت 1130 ﻫ.ق میتوان دید. درحالیکه آبریزان تا نیمة نخست سدة یازدهم هجری در زمان ورود خورشید به برج سرطان برگزار میشد، تصور وجود یک نوروز همزمان با آبریزان، بهنام نوروز طبری، بهفرض وجود تقویمی/ تقویمهایی با سال ثابت (کبیسهدار) در کرانههای جنوبی دریای مازندران انجامیده است. این مقاله، به ارزیابی اصالت متنی نوروز طبری در شرح بیست باب میپردازد و تقویم و موقعیت تقویمی نوروز و پنجه (خمسة مسترقه) را در تقویم رایج در کرانههای جنوبی دریای مازندران مطالعه میکند. به علاوه، تحولات معاصر در تفسیر این تقویم محلی را مورد بررسی قرار میدهد.
Tabari Nowruz’ (Tabari New Year’s Day) is concurrent with Ābrīzān festival، according to what has been mentioned in some lithographical editions of šarḥ-e bīst bāb (Commentary on Twenty Chapters) of Mollā Moẓaffar Gonābādī، in the description of the festival. Such a matter can also be seen in a Zoroastrian manuscript copied in 1718 A.D. (1130 Hijri.). While Abrīzān festival used to be held on the summer solstice up to the first half of 17th century، the notion of a ‘Tabari New Year’s Day’، fixed in early summertime، has led to the assumption of existence of local calendars with fixed years and intercalary days in southern littoral regions of Caspian Sea. This article evaluates the textual authenticity of ‘Tabari Nowruz’ in šarḥ-e bīst bāb and studies the calendrical place of New Year’s Day and epagomenae in the local southern littoral regions of Caspian Sea. It also assesses the modern developments in interpreting this local calendar.
خلاصه ماشینی:
"درحالیکه آبریزان تا نیمۀ نخست سدة یازدهم هجری در زمان ورود خورشید به برج سرطان برگزار میشد، تصور وجود یک نوروز هم زمان با آبریزان ، به نام نوروز طبری، به فرض وجود تقویمی/ تقویم هایی با سال ثابت (کبیسه دار) در کرانه های جنوبی دریای مازندران انجامیده است .
جدول ١: موقعیت نوروز در تقویم یزدگردی و تقویم کرانه های جنوبی دریای مازندران یزدگردی هجری قمری میلادی جوزا (٣٢ روز) 118-(-14) 131-(-4) 749-618 بهار ثور (٣١ روز) 246-119 263-132 877-750 حمل (٣١ روز) 374-247 395-264 1005-878 حوت (٣٠ روز) 499-375 524-396 1130-1006 زمستان دلو (٣٠ روز) 622-500 650-525 1253-1131 جدی (٢٩ روز) 742-623 774-651 1372-1254 قوس (٢٩ روز) 862-743 898-775 1492-1373 پاییز عقرب (٣٠ روز) 986-863 1025-899 1616-1493 میزان (٣٠ روز) 1110-987 1153-1026 1740-1617 سنبله (٣١ روز) 1238-1111 1285-1154 1868-1741 تابستان اسد (٣١ روز) 1366-1239 1417-1286 1996-1869 سرطان (٣١ روز) 1494-1367 1549-1418 2124-1997 درحقیقت ، سال تقویم رایج در طبرستان که ادامۀ تقویم دورة ساسانی بود همانند آن تقویم ، دوازده ماه سیروزه داشت به علاوه پنجه (خمسۀ مسترقه ).
در این نواحی نوروز جلالی (سلطانی) جایگزین نوروز قدیم شده است و بدون ملاحظۀ ماه های تقویم قدیم ، در موضع فصلی خود، یعنی آغاز بهار، برگزار میشود (کیا، واژه نامۀ طبری، ص ٢٤٨؛ تقیزاده ، گاه شماری در ایران قدیم ، یادداشت مربوط به صفحۀ ٢ به نقل از موسی نثری همدانی؛ پورکریم ، مراسم عید نوروز و جشن های باستانی در یکی از دهکده های مازندران ، صص ٢٢-٢٣؛ پورکریم ، آلاشت ، صص ٦٥، ٨٤؛ برجیان ، ص ٧٤)."