چکیده:
میرزا علیمحمد شیرازی ملقب به سید باب یکی از متمهدیانی است که در قرن سیزدهم هجری در فضای اجتماعی و مذهبی ایران ادعای قائمیت کرد او در سال 1260 ه.ق در شیراز حرکت خود را آغاز کرد و ابتدا خود را باب امام زمان ( عج ) خواند اما پس از بروز برخی تحولات اجتماعی و سیاسی، ناگهانی مدعی قائمیت شد. نخستین کتاب های وی همگی در تفسیر آیات قرآن کریم به رشته تحریر در آمده و بررسی آنها نشان از اعتقاد راسخ او به مبانی تشیع در سال های ابتدایی حرکت دارد. او در سال 1264 ه.ق ادعای قائمیت کرده و پیروان او پس از مرگش در سال 1266 به دسته های مختلفی تقسیم شده اند که بهائیان، مهم ترین و فعال ترین انشعاب از پیروان او هستند. بهائیان معتقدند که باب از ابتدا دعوی قائمیت داشته است. آنان امام زمان ( عج ) را موجودی موهوم و خیالی می دانند و نواب اربعه آن حضرت را درغگویانی معرفی می کنند که به طمع ریاست، مردم را به گمراهی کشانده اند. بررسی مقایسه نوشته های باب در دو عصر دعوت او نشان دهنده اعتقادی برخلاف ادعای بهائیان در رابطه با اوست. او در آن دوره کاملا به حضرت حجت بن الحسن ( عج ) چه از منظر شخصی و چه از منظر شخصیتی باور کامل داشته است. حتی در دوره دوم دعوت نیز ردپاهایی از اعتقاد او به امام زمان وجود دارد که تحلیل و ریشه یابی آن را باید در اعتقادات خاص شیخیه نسبت به امام زمان ( عج ) جستجو کرد.
خلاصه ماشینی:
"2 اما موارد تصریح او به حضرت حجت بن الحسن علیه السلام در این تفسیر عبارتند از: 4-1- او در تفسیر حرف نهم این سوره یعنی حرف «الف» به نقل دعایی از امام زمان و زیارت آن حضرت که از ناحیهی مقدسهی ایشان خطاب به فردی به نام عثمان بن عمرو بیان شده است مینویسد: «و الیه اشار الحجة فی زیارت آل الله التی طلعت من الناحیة المقدسه، الی عثمان بن عمرو حیث قال عز ذکره: و ان مشیتکم ذات مشیة الله الخ» 3 ترجمه: و به سوی آن حضرت حجت اشاره کردند در زیارت آل الله که از ناحیه مقدسه طلوع کرده است، به عثمان بن عمرو آن جا که کسی که ذکرش عزیز است گفت: و به درستی که مشیت شما ذات مشیت خداست تا آخر.
در تمام تألیفات نخستین باب که اکثرا در تبیین و تفسیر سورههای قرآن کریم بوده است، او ضمن اشارات رمزگونه و تفسیرهای کنایی و اشاری، مکررا به تصریح و با نقل روایات متعدد به وجود امام زمان علیه السلام، ویژگیهای شخصی و شخصیتی آن حضرت، نام ایشان و نام نواب اربعه، بحث غیبت آن حضرت، طول عمر ایشان و مأموریت تاریخی و جهانی آن حضرت مطالبی را بیان کرده است فیض، بشارت موهوم، صفحهی 36 تا 38، احسایی، جوامع الکلم چاپ سنگی، جلد1، صفحهی 103 که با اعتقادات امروز شیعیان در مورد حضرت مهدی علیه السلام مطابقت کامل دارد و در طول این مقاله بخشهایی از آن بیان شده است.."