چکیده:
«دکتر محمد عابد الجابری» از مشهورترین متفکران معاصر جهان عرب است که توانست در محافل علمی جهان عرب و حتی غرب، به شهرت قابل ملاحظه ای دست یابد. وی در تلاش بود برای رهایی جهان عرب از مشکلات بسیاری که در آن ها غوطه ور است، راهکارهایی ارائه دهد؛ از این رو به بررسی میراثهای پنجگانه ایرانی، یونانی، صوفیانه، اسلامی خالص و عربی خالص پرداخت و معتقد شد که تمام عقب ماندگی های جهان عرب، ریشه در تشیع دارد که آیینی بیگانه از اسلام بوده و نتیجه میراثهای قدیمی پیش از اسلام و عمدتا میراث ایرانی، یمنی، اسرائیلیات عبدالله بن سبا، مختار و محمد بن حنفیه است. در این مقاله، ضمن گزارشی دقیق از خاستگاه تشیع در آثار عابد الجابری، خطاها، لغزشها، ادعاهای فاقد سند و پیش داورهای ناقص او تماما بر اساس منابع اصیل اهل سنت نشان داده می شود.
خلاصه ماشینی:
"وی تأثیر جریان غنوصی و هرمسی در اندیشة تشیع را با استناد به حدیث پیامبرص دربارة یمنی بودن مادران ایشان اثبات می کند (جابری ، ٢٠٠٠: ٢١٣)؛ در حالی که خود وی با این که در ریشه یابی ظهور پیامبرنمایان و جریان های ارتدادی بعد از رحلت پیامبرص معتقد است عواملی چون مسیحیت و یهودیت موجود در یمن که آکنده از تفکرات هرمسی و غنوصی بودند، زمینه را برای عادی سازی نبوت نبوی در میان قبایل عرب فراهم ساخت (جابری ، ٢٠٠٠: ١٩٧ـ١٩٨)، لکن بین دین اسلام و مذهب تشیع قضاوتی ناصحیح داشته و تنها مذهب تشیع را متأثر از یمنی ها دانسته و دین اسلام را که در مذهب اهل سنت ادامه یافته ، بیگانه از تفکرات هرمسی و غنوصی موجود در یمن به نحو خاص و جزیرة العرب به نحو عام می داند.
نتیجه گیری جابری از منابع اصیل تشیع استفاده نکرده و به صورت گزینشی ، منابع اهل سنت و مستشرقان را منبع ادعاهای خود قرار داده و با پیش داوری های گسترده ، خاستگاه تشیع و مبانی آن را در رابطة خویشاوندی پیامبرص و حضرت علی ع با یمنی ها، عبدالله بن سبأ، مختار و ابن حنفیه جست وجو کرده است ؛ در حالی که هیچ مورخ و پژوهش گری رابطة خویشاوندی را عامل یمنی بودن تشیع نمی داند."