چکیده:
قراباغ منطقه ای در قفقاز است که پس از جنگهای دوره اول روس و ایران به موجب عهدنامه گلستان از ایران جدا شد. تا سال ١٩٢٣ مرکز این منطقه شهر شوشی بود. پس از انقلاب اکتبر، روسها با هدف کاهش و سپس قطع ارتباط فرهنگی مردم منطقه آسیای مرکزی و قفقاز با ایران با برنامه ریزی منظم سعی در حذف یا تغییر آثار ایرانی و فارسی در مناطق فوق نمودند. در این مقاله با رجوع به منابع تاریخی چگونگی بکارگیری و سپس تغییر کلمات قراباغ و شوشی مورد بررسی قرار گرفته است .
خلاصه ماشینی:
"محمدی (احسن التواریخ ) که حوادث آخر سلسله سلطنت زندیه و اولین پادشاه قاجار را به تحریر کشیده در دوازده صفحه از کتاب اصطلاح «شوشی » را آورده است (ساروی ، ١٣٧١، ص ١٩٣ تا ٢١٨) عبدالرزاق بیگ مفتون دنبلی مورخ دوره فتحعلی شاه قاجار در کتاب نفیس مآثرالسلطانیه در شش صفحه (عبدالرزاق دنبلی ، ١٣٨٣، ص ٢١٥، ١٠٧، ١٠٦، ٣٢، ٣١، ٣٠) میرزا محمدصادق وقایع نگار مروزی در شرح جنگهای روس و ایران در ده صفحه همانند دو منبع قبلی این مکان را «شوشی » ذکر کرده اند (وقایع نگار مروزی ، ١٣٦٩، ص ١٠٩ تا ٢٧٩).
ب) دسته دوم ترک زبانانی که با الفبای فارسی ولی به زبان ترکی مطلب نوشته اند همه آنها از اصطلاح شوشی برای ایــن شهر استفاده کرده انــد: ١- میرزای آدی گوزل بیگ از صاحب منصبان روسی که در جنگهای روس و ایران حضور داشته در کتاب قراباغ نامه که به سال ١٨٤٥م .
هیجدهم اردیبهشت ١٣١٥ توسط محمد قراداغی در ١١ صفحه به زبان ترکی با الفبای فارسی ظاهرا از روی نسخه پدرش خلاصه نویسی شده است (قراباغ نامه ، ج ٢، ١٩٩١، ص ٣٥٠) عنوان «قراباغ » و «قاراباغ » تواما آمده و شوشی به «شوشا» تغییر یافته است (حسنعلی قراداغی ، نسخه چاپ نشده ) حسنعلی قراداغی ١٩٢٨-١٨٤٨ پدر محمد قراداغی کتابی با عنوان «وقایع حکومت پناه خان و ابراهیم خان و مهدی قلی خان » نوشت که متأسفانه این کتاب در دست نیست ."