چکیده:
از اوایل قرن دهم هجری/شانزدهم میلادی، با روی کار آمدن شاه اسماعیل ، مذهب به صورت عاملی موثر در مناسبات میان دو دولت صفوی و عثمانی درآمد. اقدامات شاه اسماعیل در ابتدای کامیابی در قدرت، زمینه رقابت و تقابلات سیاسی با عثمانی را فراهم آورد و سلطان سلیم جهت مقابله با رقیب جدید خود به قلمرو صفوی یورش برد و جنگ چالدران بین دو دولت در گرفت ؛ این نبرد آثار و نتایجی برای طرفین داشت و موجب از دست رفتن بسیاری از سپاهیان دو طرف شد. در چالدران بسیاری از سرداران بزرگ ایرانی، پس از رشادهای بزرگ جان خویش را فدای اعتقاد، خاک و وطن خویش کردند. این پژوهش در صدد تبیین زمینه ها و پیامدهای جنگ چالدران و بررسی زندگانی و شرح رشادتهای سرداران فداکار ایرانی است که در این جنگ به شهادت رسیدهاند. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی به این نتیجه میرسد که اقدامات شاه اسماعیل مبنی بر اعلام مذهب رسمی در ایران و ایجاد دولت متمرکز، عملکرد ضد مذهبی و تیره شدن روابط سیاسی با عثمانی زمینه نبرد نا برابر را فراهم کرد و صدمات جانی و مالی برای دو کشور به ارمغان آورد. حضور زنان و سرداران ارشد نظام همچون علی همدانی، حسن بیک الله ، اصلان، سلطان علی افشار و ... از ویژگی های این جنگ بود، رشادتهای سرداران ایرانی موجب شد دشمن همیشه هراسی از جانب ایرانیان احساس کند و به خود اجازه تجاوز ندهد.
خلاصه ماشینی:
اقدامات شاه اسماعيل در ابتداي کاميابي در قدرت، زمينه رقابت و تقابلات سياسي با عثماني را فراهم آورد و سلطان سليم جهت مقابله با رقيب جديد خود به قلمرو صفوي يورش برد و جنگ چالدران بين دو دولت در گرفت ؛ اين نبرد آثار و نتايجي براي طرفين داشت و موجب از دست رفتن بسياري از سپاهيان دو طرف شد.
(حجازي فر؛١٣٧٤ :٩٢ ؛پورمحمدي؛ ١٣٨٢ :٢٠) شاه اسماعيل در جريان جنگ چالدران براي رويارويي با عثمانيهادر ميدان جنگ ، قشون کوچک خود را به نه قسمت تقسيم کرد و يک قسمت را تحت فرماندهي مستقيم خود و هشت قسمت ديگر را به هشت تن از سرداران خود از قبيل حسن بيگ الله ، محمد خان استاجلو، امير عبدالباقي،محمد قراباقي، اميرسيد شريف ، سيد محمد کمونه ، ساروبيره قورچي، و اصلان سپرد.
(متز؛ ١٣٧٨ :١٧١- ١٧٦؛ حجازي فر؛١٣٧٤ :٨٩ ) بعد از آگاهي شاه اسماعيل از حرکت سلطان سليم عثماني به سمت ايران،شاه ايران جلسه شوراي جنگي تشکيل داد که درآن جلسه اصلان و همچنين خان محمد استاجلو، حسن بيگ الله ،امير عبدالباقي، اميرسيد شريف ،سيدمحمد کمونه و،ساروپيره قورچي حضور داشتند.
( افندي؛١٤٠١ هـ ق، ج٣ :١٢) در سال ٩٢٠هـ ق، امير سيد شريف الدين استرآبادي، در جنگ چالدران که ميان شاه اسماعيل صفوي و سلطان سليم عثماني روي داد به همراه سيد محمد کمونه ، ميرعبدالباقي وکيل و نواب خاقان در قلب سپاه شاه اسماعيل حضور (حسيني استرآبادي؛١٣٦٤ :٤٨ )و در اين جنگ به همراه تني چند از بزرگان سپاه، به شهادت رسيد.