چکیده:
در مقاله حاضر، تولید ناخالص داخلی واقعی اقتصاد ایران به سه جزء روند بلندمدت ، نوسـانات چرخـه ای و حرکات نامنظم با استفاده از فیلتر هادریک ـ پرسکات تفکیک شده است . سپس بر اسـاس مطالعـه لوکـاس (١٩٧٧)، حقایق آشکار شده ادوار تجاری شامل هم حرکتی میـان متغیرهـای کـلان اقتصـادی، تغییرپـذیری نسبی و پایداری آنها در طول چرخه ها شناسایی شده است . دوره بررسی در این تحقیق از سال ١٣٣٨ تا سال ١٣٨٤ بر اساس داده های سالانه اقتصاد ایران میباشد. برخی از نتایج دیدگاه لوکاس مانند هم حرکتـی میـان متغیرها و تغییرات بالای سرمایه گذاری و مصرف کالاهای بادوام در اقتصاد ایران تایید شد. متغیرهایی نظیر مصرف ، سرمایه گذاری و صادرات ، متغیرهایی هم زمان و هم جهت بـا ادوار تجـاری مشـخص شـدند، امـا متغیرهای واردات ، صادرات نفت و گاز، صادرات غیر نفتی، هزینه های دولت ، سـرمایه گـذاری در ماشـین - آلات و تجهیـزات و مصـرف کالاهـای بـادوام متغیرهـای پیشـرو بـرای اقتصـاد ایـران مـیباشـند. در مـورد متغیرهای پولی نیز نتایج این تحقیق نشان میدهد که ادوار تجاری اقتصـاد ایـران پدیـده ای غیرپـولی اسـت . متغیرهای قیمتی در اقتصاد ایران مخالف جهت ادوار تجاری نوسـان مـیکننـد و دسـتمزد واقعـی در جهـت موافق با ادوار است که این پدیده مطابق نتایج مطالعه کیدلند و پرسـکات (١٩٩٠) مـیباشـد. نتـایج آزمـون علیت گرنجری حاکی از آن است که نوسانات صادرات نفت و گاز میتوانـد بـه عنـوان منبـع اصـلی ادوار تجاری در اقتصاد ایران شناخته شود.
خلاصه ماشینی:
متغیرهایی نظیر مصرف ، سرمایه گذاری و صادرات ، متغیرهایی هم زمان و هم جهت بـا ادوار تجـاری مشـخص شـدند، امـا متغیرهای واردات ، صادرات نفت و گاز، صادرات غیر نفتی، هزینه های دولت ، سـرمایه گـذاری در ماشـین - آلات و تجهیـزات و مصـرف کالاهـای بـادوام متغیرهـای پیشـرو بـرای اقتصـاد ایـران مـیباشـند.
جدول (١) حقایق آشکار شده ادوار تجاری متغیر جهت زمان (نسبت به چرخه ها) تولید تولید صنعتی هم جهت هم زمان مخارج مصرف سرمایه گذاری ثابت تجاری سرمایه گذاری در ساختمآنهای مسکونی سرمایه گذاری در موجودی انبار /خریدهای دولت هم جهت هم جهت هم جهت هم جهت هم جهت هم زمان هم زمان پیشرو پیشرو - متغیرهای بازار نیروی کار اشتغال بیکاری میانگین بهره وری نیروی کار دستمزد واقعی هم جهت مخالف جهت هم جهت هم جهت هم زمان -پیشرو - رشد پول و تورم رشد پول تورم هم جهت هم جهت پیشرو پیشرو متغیرهای مالی قیمت های سهام نرخهای ارز اسمی نرخ های ارز واقعی هم جهت هم جهت غیر چرخه ای پیشرو مؤخر - منبع : زارنوویتز، ١٩٩٢ طبقه بندی متغیرهای اقتصادی بر اساس الگوهای ادوار تجاری در این قسمت متغیرهای مختلف اقتصادی، به لحـاظ سـابقه حضـور در مطالعـات تجربـی ادوار تجاری، به اجمال بررسی میشوند.
با توجه به مطالعات ادوار تجـاری، می توان متغیرها را به صورت زیر دسته بندی کرد: متغیرهای واقعی مصرف ، سرمایه گذاری، موجودی انبار، بودجه دولت ، صادرات و واردات بسیاری از نظریات ادوار تجاری حاکی از آن است کـه برخـی تغییـرات بـرون زا در متغیرهـای حساب های ملی میتواند عامل بیثباتی در اقتصاد باشـد.