چکیده:
بررسیهای میدانی در مناطقی که هنوز بکر و دستنخورده باقی ماندهاند، نشان میدهد که باورهای اساطیری پس از قرنها همچنان زندهاند و با اندکی تغییر و تحول به حیات خود ادامه میدهند. این باورها گاه چنان با زندگی مردم آمیختهاند که بر همۀ ارکان آن تأثیر میگذارند؛ بهگونهای که جداکردن و گاه تشخیص آنها بسیار دشوار است. منطقۀ کوهمرۀ سرخی یکی از منابع غنی اسطورهها و باورهای کهن ایرانی است که پیوندی عمیق و مانا با اسطورهها و باورهای ساکنان سرزمین ایران و حتی بینالنهرین دارد. امروزه بخشی از باورهای اساطیری مردم این منطقۀ کهن مسکونی همچنان باقی مانده است. در این جستار بخشی از باورهای اساطیری بومیان منطقه در قالب اسطورۀ باروری و جشنهای آب واکاوی شده است. همچنین کوشش شده است اگر شباهت و یا تفاوتی میان اسطورههای این منطقه و اسطورههای ایرانی و غیرایرانی وجود دارد، بازنموده شود. اسطورۀ باروری در این منطقه از چهار ضلع زمین، ورزاو، اناهیتا و تیشتر تشکیل شده است که بومیان منطقه دربارۀ هریک باورهای ویژهای دارند. از سوی دیگر دو آیین «کوسۀ کلی» و «قدح رو برد» بازماندۀ آیینهای بارانسازی در این منطقه است.
A field study in regions which have stayed intact demonstrates that mythical beliefs are still alive after centuries and continue to live with some changes. Such beliefs are interwoven in the people’s everyday lives and effect all their dimensions to a degree that one hardly can discern them from each other. The authors’ field studies demonstrate that in Kohmarreh-Sorkhi region shows that a part of the people’s mythical beliefs in this old area have stayed unchanged. This region is one of the richest resources of myths and ancient beliefs in the Iranian plateau with string connections with myths and old beliefs of the Iranian and Mesopotamian peoples.
In this article we have tried to examine a part of these beliefs in terms of the myth of fertilization and the fests of water in three sections: the historical background of Kohmarreh-Sorkhi region; the myth of fertilization; 3) the fests of water.
Its worthy to mention that we have also tried to figure out the probable similarities among these myths and myths of Iran or other cultures.
خلاصه ماشینی:
"فرهنگ بومی مردم این منطقه در تلاقی با فرهنگ اسلامی قرار گرفته و سبب شکل گیری سه فرایند شده است : الف ) در بیشتر موارد، باورها و اعتقادات بومی به همان شکل نخستین خود باقی مانده و اعتقادات و باورهای اسلامی بر آن تأثیر نگذاشته است ، مانند اعتقاداتی که دربارة موجودات افسانه ای دیده می شود.
کهن ترین گزارش شفاهی از تاریخ کوهمرة سرخی نیز این ادعا را ثابت می کند: معروف است که در زمان ساسانیان ، گروهی از مزدکیان برای فرار از کشتار به کوهمره پناه می برند و هم اکنون در غرب کوهمرة سرخی کوهی به نام «مزدک » (به گویش محلی «مروک ») خوانده می شود که گویا مأوای مزدکیان فراری بوده است .
تیشتر جان هینلز (١٣٨٦: ٣٦) در کتاب شناخت اساطیر ایران دربارة تیشتر، خدای اساطیری ، می نویسد: تیشتر شخصیت دیگری است که با یکی از پدیده های طبیعی ، یعنی باران ارتباط دارد؛ اما مفهوم دوگانگی در شخصیت این خدا وجود ندارد.
تفاوت اساسی و بنیادی دیگری که میان تیشتر اسطوره ای و تیشتر (اسطورة باروری ) مردم منطقة کوهمره دیده می شود، این است که در اساطیر ایرانی ، تیشتر در اثر قربانی های مردم قوت می گیرد و حتی اهوره مزدا برای افزایش قوت و قدرت او، برایش قربانی می کند؛ اما در اسطورة این منطقه ، تیشتر خود قربانی شده تا مایة باروری و حیات شود.
نتیجه گیری بررسی های میدانی نگارندگان در منطقة کهن کوهمرة سرخی نشان می دهد که بخش زیادی از باورهای کهن اساطیری در این منطقه همچنان باقی مانده است و با اندک دگرگونی به حیات خود ادامه می دهد."