چکیده:
نمادگرایی برای بیان مفاهیم در طی زمانها و قرون شکل گرفته و در تفکرات و رؤیاهای نژادهای مختلف جای گرفته است و درفراسوی مرزهای ارتباطی جای دارد. نماد، اندیشه را برمیانگیزد و انسان را به گسترة اندیشه بدون گفتار رهنمون میکند. تاریخ نماد نشان میدهد که هر چیز میتواند ارزش نمادین پیدا کند، مانند مظاهر طبیعت (سنگها، گیاهان، جانوران، کوهها و درهها، خورشید و ماه، باد، آب، آتش) یا حتی اشکال مجرد (اعداد، مثلث، مربع و دایره). در حقیقت همه جهان یک نماد بالقوه است. انسان با تمایلی که به آفرینش نمادها دارد، اشیاء و اشکال و جانوران را به نماد تبدیل میکند؛ به این وسیله اهمیت روانشناسی بسزایی به آنها میدهد و آنها را در هنر بصری خود بیان میکند(لایافه، 1352: 364). شیر و گاو از جملة حیواناتی هستند که در فرهنگهای مختلف کارکردهای نمادین دارند. بررسی منشأ و نوع این کارکردهای نمادین نه تنها در شناخت هرچه بیشتر تمدنها و فرهنگها مؤثر خواهد بود، بلکه سیر فکری مشترک آنها را نیز نشان خواهد داد. بر این اساس، در پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی کارکردهای نمادین شیر و گاو در تمدنهای متعدد میپردازیم و عناصر مشترک و وجوه اختلاف آنها را از نظر نمادشناسی تبیین میکنیم.
خلاصه ماشینی:
نقد و بررسی تطبیقی کارکرد نمادین شیر و گاو * اختر پاریاد دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی چکیده نمادگرایی برای بیان مفاهیم در طی زمان ها و قـرون شـکل گرفتـه و در تفکـرات و رؤیاهـای نژادهـای مختلف جای گرفته است و درفراسوی مرزهای ارتباطی جای دارد.
انسان با تمایلی که به آفرینش نمادها دارد، اشیاء و اشکال و جانوران را به نماد تبدیل میکند؛ به این وسیله اهمیـت روان شناسـی بسزایی به آنها میدهد و آنها را در هنر بصری خود بیان میکند(لایافه ، ١٣٥٢: ٣٦٤).
نقاشیهای عهد پارینه سنگی در غارها و همچنین نقش برجسته ها و نقوش که بر روی ظروف و اشیاء دیگر حک شده اند و طی کاوش های باستان شناختی به دست آمده اند، نشان میدهند که انسان برای بیان اندیشه ها و عواطـف خـود از اسـطوره کمـک گرفتـه اسـت .
گاو نر دو خصلته است ؛ ذاتا گاو نر مظهر اصل مذکر و نیـروی زایـش خورشـیدی اسـت و بـرای ایزدان میرود؛ اما در ضمن نماد زمین و نیروی مرطوب طبیعت نیز هست ، آن هم زمانی کـه اصـل قمری است و ایزد بانوان ماه بر آن سـوارند.
٣ ـ ٢- ٣- گاو در اسطوره ها و داستان ها از جمله قدیمیترین متونی که در آنها از گاو سخن به میان آمده ، حماسۀ گیل گمش اسـت کـه در آن گاو اغلب نماد قدرت است چه در مقام تشبیه و چه به معنای معمولی: جهان چو گاوی وحشی نعره سر میداد (ساندارز، ١٣٨٨: ١٠٩).