چکیده:
مقاله حاضر روش های شوشتری در شناسایی و تصحیح تحریف های راه یافته در تنقیح المقـال علامـه مامقانی راـ که قاموس الرجال تعلیقی بر آن است ـ مورد بررسی قـرار داده و بـا ذکـر مثـال هـایی بـه دسته بندی آن ها اقدام کرده است . روش شوشتری برای کشف و اصلاح ایـن تحریـف هـا شـامل دو مرحله است : در مرحله اول با کمک معیارهایی همچون اختلاف نقل ها، ناهمـاهنگی در طبقـه راویـان و تطابق نداشتن متن حدیث با قواعد عربی و نگارشی، احتمال وقوع تحریف را بیان میکند، سپس برای شناسایی عبارت صحیح از راهکارهایی همچون مقابله نقل کتب مختلف ، ترجیح نقل برخـی از آن هـا و نیز رجوع به نسخه های صحیح تر و اصل کتاب ها، طبقه شناسی راویان ، علم نسب شناسی، توجه به ذکر یا اسقاط نام راوی در رجال و اخبار، توحید یا تعدد عناوین ، تفرد یا اتفاق نقل ها استفاده میکند، البتـه گاهی از چندین روش در کنار هم بهره میگیرد یا معیار یک روش را با راهکار روش دیگر بـه صـورت ترکیبی به کار میگیرد. وی بیش از سایر روش ها از روش مقابله و مقایسه نقل های مختلـف اسـتفاده کرده است . تحریف هایی که شوشتری در قاموس الرجال به اصلاح آن ها پرداخته ، از نظر حجم و تعداد میتوان در سه دسته قرار داد: تحریف هایی که توسط مامقانی رخ داده ، تحریف هـایی کـه در روایـات کشی موجود است و تحریف سایر کتاب ها که البته برطرف ساختن همه ایـن تحریـف هـا تـاثیری در داوریهای رجالی نداشته و تنها رفع برخی از آن ها برای داوری صحیح رجالی ضرورت داشته است .
خلاصه ماشینی:
روش شوشتری برای کشف و اصلاح ایـن تحریـف هـا شـامل دو مرحله است : در مرحلۀ اول با کمک معیارهایی همچون اختلاف نقل ها، ناهمـاهنگی در طبقـۀ راویـان و تطابق نداشتن متن حدیث با قواعد عربی و نگارشی، احتمال وقوع تحریف را بیان میکند، سپس برای شناسایی عبارت صحیح از راهکارهایی همچون مقابلۀ نقل کتب مختلف ، ترجیح نقل برخـی از آن هـا و نیز رجوع به نسخه های صحیح تر و اصل کتاب ها، طبقه شناسی راویان ، علم نسب شناسی، توجه به ذکر یا اسقاط نام راوی در رجال و اخبار، توحید یا تعدد عناوین ، تفرد یا اتفاق نقل ها استفاده میکند، البتـه گاهی از چندین روش در کنار هم بهره میگیرد یا معیار یک روش را با راهکار روش دیگر بـه صـورت ترکیبی به کار میگیرد.
ک: ج ١، ص ٢٢٧، ٢٥١، ٤٩٨، ٥٢٩، ٥٣١؛ ج ٢، ص ٤٩، ٥٥ و ٦١) گاهی نیز شوشتری به مقایسۀ نسخه ها یا بخش های مختلف از یک کتاب میپردازد تا تحریـف هـای راه یافتـه در همـان کتـاب را اصـلاح کنـد؛ بـرای نمونـه ، «اسـماعیل بـن عبدالرحمن ، حقیبلإ الکوفی» در برخی نسخه های رجال شـیخ بـه صـورت اسـماعیل بـن عبدالرحمن بن حقیبلإ الکوفی آمده است که از نظر شوشتری، عنوان اول صـحیح اسـت ، زیرا الوسیط که از رجال شیخ نقل قول کرده است و نیز ابن داود که نسـخه اش از رجـال شیخ به خط خود او بوده ، عنوان اول را ذکـر کـرده اند.