چکیده:
یکی از مسائل چالش برانگیز در اخلاق پزشکی بحث ماهیت و قلمرو استقلال بیمار در فرایند درمان است . استقلال در لغت به معنای خودگردانی یا خودحکومتی است . احترام به استقلال بیمار، یعنی حق وی در انتخاب درمان و دیگر مراقبت های پزشکی که دو جنبه ایجابی و سلبی دارد: جنبه سلبی آن این است که تصمیمات مستقل بیمار نباید توسط دیگران نقض شود و جنبه ایجابی آن ، دعوت به رفتار محترمانه در بیان اطلاعات و حقایق ، رازداری، کسب رضایت آگاهانه ، محافظت از درک و اراده بیمار و کمک به تصمیم گیری مستقل اوست . سوال مهم این است که قلمرو استقلال بیمار تا کجاست ؟ به نظر میرسد اصل استقلال فردی اصلی مطلق نیست و در برخی شرایط میتواند توسط اصول دیگر لغو شود. اصل استقلال حداقل توسط دو اصل عدم آسیب زدن به خود و به دیگران میتواند لغو شود، گرچه بیمار از نظر اخلاقی حق ندارد با تصمیماتش به خود آسیب بزند، ولی از آنجایی که بحث اصلی در مساله استقلال بیمار در اخلاق پزشکی، درستی و نادرستی تصمیمات بیمار از منظر اخلاقی نیست ، بلکه وظیفه پزشک در قبال تصمیمات بیمار است ، بنابراین در جایی که تصمیم بیمار موجب ضرر به خود میشود، در صورت عدم انصراف وی از تصمیمش ، دیگران حق ممانعت از انجام آن را ندارند. ١. دانشیار گروه فلسفه دانشگاه زنجان ، زنجان ، ایران . (نویسنده مسوول ) Email: atrak.h@znu.ac.ir ٢. استادیار گروه فلسفه دانشگاه زنجان ، زنجان ، ایران . نوع مقاله : پژوهشی تاریخ دریافت مقاله : ١٣٩٣/٣/١٦ تاریخ پذیرش مقاله : ١٣٩٤/٤/٢١ دلیل این دیدگاه آن است که از منظر اخلاقی، وظیفه حرفه ای پزشک در قبال بیمار در قالب وظیفه نیکوکاری تعریف میشود. تنجز وظیفه نیکوکاری بر فاعل اخلاقی در وهله اول منوط به درخواست کمک از سوی شخص نیازمند است . در جایی که امتناع از دریافت نیکی توسط شخص نیازمند وجود دارد، وظیفه ای در قبال او بر دیگران نیست . اساسا لازمه پذیرش اصل احترام به استقلال بیمار، احترام به هرگونه تصمیمی از سوی بیمار در قبال خویش است ، حتی اگر آن تصمیم از نظر پزشک ، ابلهانه یا مضر به خود باشد.
خلاصه ماشینی:
، صص ٣٨٨-٣٧٧) ژیلون استقلال را چنین تعریف می کند: «خود قاعده مندی، توانایی و تمایل به اندیشه برای خود، تصمیم گیری برای خود درباره راهی که شخص میخواهد به زندگی مبتنی بر آن اندیشه منتهی شود و سپس وضع کردن تصمیماتی که اخلاق به عنوان قانون را ممکن میسازد.
، صص ٦٦-٤٣) ایده استقلال در کانت به معنای آزادی مطلق میل و اراده بدون محدودشدن توسط ملاحظات دیگر نیست ، بلکه اراده ای است که بر اساس میل به یک عضو مسؤول از جامعه اخلاقی برانگیخته و عمل میکند.
وظیفه دیگران در قبال چنین فردی که تصمیم غیر اخلاقی اضرار به خود را اتخاذ میکند، چیست ؟ مسأله اصلی، وظیفه پزشک و دیگر انسان ها در قبال بیمار و هر انسان دارای استقلال است .
دلیل این مسأله تقدم اصل استقلال بر اصل نیکوکاری و کمک به دیگران ـ که وظایف و مراقبت های پزشکی در قالب آن تعریف می شود ـ است ، اما اصول عدم زیان گری به خود و دیگران و اصل عدالت مقدم بر اصل استقلال هستند.
The value of autonomy in medical ethics.
Autonomy that it usually is defined as independence or self-government, is the respect to independence of a patient and his right to choose the treatment and other medical attentions.
Although the patient has no moral right to harm himself by his decision, the main argument in the question of patient's autonomy in medical ethics is not the moral value of the decisions made by the patient, but the doctor's responsibly regarding the patient's decisions.