چکیده:
یکی از انواع زیست و شیوه معیشت در ایران، جامعه ایلی یا جامعه شبانی بوده است که در طی هزاران سال تاریخ ایران تا کنون ادامه دارد. ثبات و استواری جامعه ایلی در ایران علاوه بر شرایط زیستی، حاصل فرایندهای سیاسی پیچیده ناشی از تقسیم کار اجتماعی نیز بوده است که در نهایت همبستگی ایلی را تضمین میکرده است، تا جایی که به ندرت تغییر جدی و اساسی در سیستم ایلی روی داده است. این تحقیق تلاش دارد تا با روش توصیف و تحلیلی و با اتخاذ رویکرد تاریخی، نشان دهد که وظایف و شیوه حل مسائل در جامعه ایلی چگونه صورت میگرفت. نتیجه آن عملکرد مناصب (نهادهای) سیاسی ایل با کارویژه اجتماعی ـ اقتصادی مانند کدخدا، خان، ایلخان و غیره است که در تمام ایلات ایران این سیستم به رغم اختلاف در عناوین این مناصب، مشاهده میشود.
خلاصه ماشینی:
"بارون دوبد و سیسیل جان ادموندز و ولادیمیر مینورسکی، دو سفرنامه درباره لرستان، ترجمه اسکندر امان اللهی بهاروند و لیلی بختیاری (تهران: انتشارات بابک، 1362)، ص188/ عبدالله ابن لطف الله حافظ ابرو، زبده التواریخ، سید کمال حاج سید جوادی، ج1 (تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380)، ص496، پاورقی؛ قاضی احمد بن محمد غفاری کاشانی، تاریخ نگارستان، مرتضی مدرس گیلانی (تهران: کتابفروشی حافظ، 1414 ق)، ص416.
ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی، تاریخ بیهقی، ج2، به تصحیح خلیل خطیب رهبر (تهران: مهتاب، 1374)، ص807؛ محمد بن علی بن سلیمان راوندی، راحة الصدور و آیة السرور در تاریخ آل سلجوق، محمد اقبال و مجتبی مینوی (تهران: امیر کبیر، 1364)، ص 7؛ زبدة التواریخ حافظ ابرو، ج1، ص384؛ خلج و ترکمان بیحد از خراسان و ماوراء النهر بهم افتاده و در پرشاوور گرد آمده بودند، سرخیل ایشان سیف الدین أغراق ملک بود.
تاریخ لرستان روزگار قاجار، ص369 / برای اطلاعات بیشتر نک: غلامحسین افضل الملک، افضل التواریخ، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان (تهران: نشر تاریخ ایران، 1361)، ص188/ سپهر اشاره دارد که حاجی علیقلیخان سردار اسعد به منصب ایلخانیگری و ایل بیگی بختیاری منصوب شد.
مثال دیگر، حاجی امیرخان، ملقب به میر ویس بود که «سر ایل و ریشسفید و بزرگ قوم افغان غلجهای و سرخیل و ایل بیگی آن طایفه با اتفاق بود،» 4 (قدرتی برابر با قدرت ایلخان در میان طایفۀ خود داشت) و توانست نیروی بالقوهای را از طوایف افغانی فراهم کند که با موروثی شدن منصبش، محمود از این دستاوردها نهایت استفاده را برد و تاثیر مهمی بر وقایع سیاسی عهد خود برجای گذاشت."