چکیده:
بانک شاهی کرمانشاه یکی از شعبههای بانک شاهنشاهی بود که در سال 1320 ق/1902 م، با مدیریت لوئی رابینو ((Louis Rabino افتتاح شد. از خدمات اساسی این بانک، پرداخت وام و نقل و انتقال وجوه بود. مردم با داشتن ضامن معتبر یا گرو گذاشتن قباله ملک و منزل، به راحتی میتوانستند از این تسهیلات بهره ببرند. در این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر اسناد آرشیوی و منابع کتابخانهای، تلاش شده است تا ضمن واکاوی ساختار و عملکرد بانک شاهی کرمانشاه، به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که فعالیت بانک چه پیامدهایی برای جامعه و اقتصاد کرمانشاه به همراه داشته است. نویسندگان مقاله پس از بازخوانی اسناد متعدد، به این نتیجه دست یافتهاند که این شعبه با وجود تاثیر مثبت در رونق امور تجاری و اقتصادی، در بلندمدت نتایج منفی برای کرمانشاه در پی داشت. وابستگی تجار به وامهای بانکی و ناتوانی آنان در وصول بدهیها، ورشکستگی و از دست رفتن سرمایه آنان را منجر شد. بانک افزون بر خارج کردن تجار از سیستم تجارت داخلی و خارجی، با مصادره املاک و زمینهای تجار و دیگر سرمایهداران، به صورت غیرمستقیم، نفوذ خود را در این ایالت حساس مرزی توسعه و تحکیم بخشید. از سوی دیگر، بانک با حمایت کردن از اقدامات ناشایست کارمندان ایرانی شعبه کرمانشاه، آسیبهای جبرانناپذیری را به اقشار مختلف کرمانشاه وارد کرد. این امر باعث شد، تا مردم برای بهره بردن از حمایت دولتهای بیگانه، تحت تابعیت آنان قرار گیرند. این مسئله بحران هویت فرهنگی را به وجود آورد که با حضور انگلیسیها و ورود کالاهای خارجی تشدید یافت.
The royal Bank of Kermanshah، established in 1902 A.D and managed by Louis Robin، was one of the branches of such banks. The main function of such bank was granting of loans and transferring the funds. The ordinary people could use such services by valid guarantee and bail on house. This essay tries to analyze the function and the economic and social effects of royal bank in Kermanshah province based on documents and library references with the descriptive – analytical approach. The outcome of this study reveals that such bank had negative long term consequences despite of its positive effects on economic expansion in Kermanshah. The merchants faced the bankruptcy and the loss of their capitals due to their inability for paying the debts of loans. Consequently، the bank developed its indirect influence in this strategic province by the confiscation of Merchant's lands. Furthermore، the bank caused social irreparable damages by supporting its Iranian employees and their inappropriate actions. This issue not only concluded that Iranian people to take foreign nationality in order to take advantages of foreign countries' support but also led to the cultural identity crisis because of the presence of England and foreign commodities.
خلاصه ماشینی:
اداره انگلیس علت این امر را درخواست تجار کرمانشاه، برای سهولت امور مالی و تجاریشان عنوان کرد (اسناد وزارت خارجه، ۱۳۳۳ق، سند شماره 12-14-34).
در 23 جمادیالاول 1333/8 آوریل 1915، به علت حضور آلمانیها در کرمانشاه و ایجاد اغتشاش در این منطقه، رئیس بانک خزانه را به همدان انتقال داد و تمام معاملات با تهران را قطع کرد (اسناد وزارت خارجه، ۱۳۳۳ق، سند شماره 19-14-36).
وی علت تعطیلی بانک را ترس از هجوم مردم، برای نقد کردن اسکناسهای خود اعلام کرد و ضمن گزارش از حضور صدوپنجاه آلمانی مجهز به مسلسل و توپ در این منطقه، از دولت ایران متفرق کردن آنان و تأمین امنیت کارمندان بانک را تقاضا کرد (اسناد وزارت خارجه، ۱۳۳۳ق، سند شماره 18-14-34).
وزارت داخله ایران نیز، در 30 جمادیالاول 1333/15 آوریل 1915، اعلام کرد تا وقتی صحت این خبر را وزارت خارجه تأیید نکند، با سفارت آلمان مذاکره نخواهد کرد؛ اما دستورهای لازم را برای تأمین امنیت بانک، به حکومت کرمانشاه داد (سازمان اسناد ملی ایران، سند شماره 2517/293).
اما این شیوه، بانک را در وصول طلبهای خود با مشکل مواجه کرد و باعث شد برای بازگشت سرمایۀ خود، با روشهای مختلف وارد عمل شود؛ برای نمونه، در برخورد با تجار، با تشکیل جلسهای با حضور دو یا سه نفر از تجار محترم، مشکل را حل میکرد (اسناد وزارت خارجه،۱۳۲۵ق، سند شماره 136-1-19).
بانک شاهی کرمانشاه حکم حقانیت اسدالله پشمچی را قبول نکرد؛ اما به علت دستور رئیس بانک شاهنشاهی تهران که در جریان کامل کاوشهایوزارت خارجه بود، به شکل دوستانه به این قضیه خاتمه داد (اسناد وزارت خارجه، ۱۳۲۵ق، سند شماره 155-1-19).