چکیده:
انقلاب مشروطه یکی از چشمگیرترین تحولات دوران معاصر ایران بود که در شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور تاثیر زیادی داشت . زنان نیز به مثابه نیمه خاموش جامعه از این تاثیرات دور نمانده و وارد عرصه های گوناگونی شدند. در واقع ، این جنبش مشروطیت بود که با به چالش کشیدن برخی از باورهای سنتی، زنان را از هویت خود آگاه ساخت و این نیمه فراموش شده ی جامعه را به عرصه های مختلف زندگی کشاند. یکی از این عرصه ها روزنامه نگاری بود. دکتر کحال -اولین زن چشم پزشک ایران -اولین روزنامه اختصاصی زنان به نام «دانش » را در تهران منتشر کرد. این نشریه در سال ١٣٢٨هـ .ق ..١٩١٠م . انتشار یافت و سی شماره از آن ، در مدت نزدیک به یک سال ، در اختیار خوانندگان قرار گرفت . در این نوشتار کوشش شده است تا با بررسی و تحلیل شماره های موجود این نشریه ، به معرفی آن پرداخته و با تحلیل موضوعات مندرج در آن ، تاثیر مطالب و مقالات این نشریه در ارتقای بهداشت و سلامت عمومی جامعه ، ارزیابی شود. این بررسی نشان میدهد که این نشریه در روند نوعی گفتمان خاص موسوم به «پزشکی شدن »١ که از نشانه های مدرنیسم در جامعه است ، موثر بوده است .
خلاصه ماشینی:
"انتشار نشریۀ دانش ؛ قدمی در جهت مدرنیزه شدن نگرش جامعه نسبت به سلامت عمومی الهه باقری 1 مسعود کثیری چکیده انقلاب مشروطه یکی از چشمگیرترین تحولات دوران معاصر ایران بود که در شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور تأثیر زیادی داشت .
، ص ١٥٨) این پژوهش تلاش نموده تا با بررسی نسخ موجود روزنامۀ دانش ، ضمن معرفی و تحلیل مطالب آن ، پاسخی برای پرسش های زیر بیابد: / نشریۀ دانش چه اهدافی را در جهت ارتقاء مقام و منزلت زنان دنبال میکرد؟ / مطالب بهداشتی و درمانی مندرج در نشریه ، به چه سمت و سویی بود؟ / نقش این نشریه در ارتقاء سلامت عمومی جامعه چه بود؟ روش انجام کار به شیوة کتابخانه ای و با بررسی نسخ خطی موجود در آرشیوهای قدیمی انجام شده است .
مثلا همسر میرزا یحیی دولت آبادی به خانم دکتر کحال نوشت : « نمرة اول روزنامۀ دانش را با کمال شوق قرائت نموده نمیدانم با چه زبان اظهار تشکر از خانم هایی که این گونه خدمات نسبت به ملت خود میفرمایند بنمایم ؛ چون تا حال روزنامه که مقید به حال نسوان باشد نداشتیم و زن ها باید به فکر خانه داری و بچه داری و شوهرداری بوده باشند.
با وجود عدم توجه به حقوق اجتماعی زنان و کاستیهایی از این دست ، مجلۀ دانش نه تنها راهگشای روزنامه نگاری زنان در ایران شد بلکه با انتشار مقاله های متعددی دربارة بهداشت ، طب و بچه داری، ضرورت تحول و دگرگونی را در زمینۀ تلقی از بهداشت ، تربیت و پروش کودکان بیان کرد و نگرش جدیدی در این زمینه به زنان جامعۀ ایران ارائه کرد."