چکیده:
در بحث فرهنگ و اندیشه اسلامی، سیر تاریخی تاسیس و رشد مکاتب فقهی، یکی از مهمترین مباحثی بوده که شایسته توجه فراوانی است. از نظر تاریخی، چگونگی گسترش و گرایش غالب نسبت به یکی از مکاتب فقهی در بخشهای خاصی از سرزمینهای اسلامی همواره نیاز به تعمق و کنکاش را احساس کرده است . در این میان، پژوهش حاضر با پرداختن به موضوع سیر تثبیت فقه مالکی در دوره اغلبیان، به دنبال پاسخ به این پرسش تحقیق است که با توجه به خاستگاه فقه مالکی در مدینه، چگونه این مکتب فقهی در مغرب سرزمین های اسلامی رواج پیدا کرد؟ و اینکه چه عواملی موجب تثبیت فقه مالکی در دوره حکومت اغلبیان گردید؟ به نظر میرسد ارتباط تنگاتنگ سرزمینهای اسلامی در افریقیه با مشاهیر دینی حجاز و شام و نیز حمایت دولتهای افریقی حاکم به ویژه اغلبیان در روند تثبیت مکتب فقهی مالکی تاثیر گذار بودند. همچنین
وجود برخی علمای صاحب نام همچون سحنون نیز در این فرآیند بسیار اثرگذار بوده است.
The historical trend of founding and developing the religious jurisprudence schools is
one of the most important subjects that should be focused on when we are discussing
about the Islamic culture and thoughts. Historically, how a religious jurisprudence
school has developed or attracted the majority of people in a special part of the
Islamic territory has always needed a profound thinking and deep examination. Now,
working on the trend of stabilizing the Maleki religious jurisprudence in Aghlabian
age, this research is trying to answer this question: why did the Maleki religious
jurisprudence propagate in the west part of Islamic territory while its origin was in
Medina? And which factors helped the Maleki religious jurisprudence to be
stabilized in Aghlabian age? It seems that the close relationship between Islamic
territory inAfrica and religious notables of Hejaz and Shaam and the support of
African governments such as Aghlabians had a tremandous impact on stabilizing the
Maleki religious jurisprudence. Some scholars like Sahnoon were effective too.
خلاصه ماشینی:
"مالک در شهر مدینه شروع به تحصیل کرد و در محضر کسانی چون ربیعة ابن عبدالرحمان (متوفی ۱۳۶ق) معروف به ربیعه الرأی، نافع بن ابی تمیم، نافع مولی ابن عمر (متوفی ۱۱۷ق)، عبدالرحمان بن هرمز (متوفی ۱۱۷ق)، محمد بن شهاب الزهری (متوفی 124ق) و یحیی بن ابواسحاق ابراهیم اصطخری، المسالک و الممالک، ج1 (المکتبه الشامله، بیتا، نسخه 3.
از جمله فتاوای مالک یکی اینکه، مدت حمل مادر ممکن است 3 سال طول بکشد و این خود باعث شد که در بعضی اقوال گفته اند که او 3 سال در شکم مادر بوده و دیگر اینکه در زمان خروج محمد بن عبدالله حسن معروف به نفس زکیه او فتوایی داد که همان فتوا، بعد از کشته شدن نفس زکیه باعث شد که جعفربن سلیمان والی مدینه که پسر عموی منصور عباسی بود، دستور دهد تا مالک را برهنه کرده و تازیانه بزنند.
نحوه سلوک و رفتار این عالمان، نگاههای مردم را در سراسر نواحی مغرب به خود خیره کرد و طلاب از هر سو برای تحصیل علم نزد آنان آمدند و شهر قیروان به صورت کانون علوم اسلامی درآمد که دست کمی از بصره و کوفه و فسطاط نداشت.
با حمایت اغلبیان از مذهب مالکی و نگرش جامعه مغرب اسلامی به علوم اسلامی و اینکه طالبان علم از ارج و قرب فراوانی در نزد مغرب اسلامی برخوردار بودند، به تدریج فقهای نامداری در این خطه به عرصه تاریخ تمدن اسلامی وارد شدند که سرانجام تمامی این سیر در این دوره در وجود سحنون خود را نشان داد که با جرأت میتوان گفت که وی مکتبی به وجود آورد که عالمان دیگر پس از او از آبشخورش سیراب میشدند."