چکیده:
در تحول تاریخی زبان ها، اصوات آن ها تحت تأثیر عوامل زبانی خاصـی تغییـر می کنند و از صورتی به صورت دیگر درمی آیند. در این مقاله ، بـا بررسـی ١٠٠ واژه در زبان بلوچی ، یکی از زبان های ایرانی ، معلوم شد که واکة .̄u. در ایرانی قدیم ، تحت تأثیر فرایند پیشین شدگی واکه ای ، در بخشی از بلوچستان ایران ، از جمله نواحی جنوبی و مرکزی ، به .̄i. تبدیل شده و، در حـال حاضـر، در ایـن مناطق به صورت گونة آزاد دوگانـه ای بـه دو صـورت .̄u. و .̄i. رایـج اسـت . به علاوه ، با بررسی این پدیده در بعضی از دیگر زبان های ایرانی از شرقی تـ ین نواحی (حوزة پامیر) تا غربی ترین نواحی (حوزه های کردی و بختیـاری )، معلـوم شد که این تحول تاریخی در آن زبان ها نیز اتفاق افتاده است و مـی تـوان آن را یک پدیدة گسترده و عمومی در زبان های ایرانـی بـه حسـاب آورد. در نهایـت این که بررسـی ایـن پدیـده در زبـان بلـوچی در زمینـه هـایی ماننـد رده بنـدی ، توصیف های زبانی و مطالعات تاریخی زبان بلوچی و گویش ها و لهجه های آن قابل استفاده است .
خلاصه ماشینی:
"٣ تحلیل داده ها اکنون پاسخ های سه پرسش مطرح شده در بالا در مورد این ١٠٠ واژه بررسی می شود: پرسش اول : وضع این دو واکه از نظر فرایند پیشین شدگی واکه ای در بعضـی از دیگـر زبان های ایرانی نو چه گونه است ؟ برای پاسخ به این پرسش ، ٥٠ واژة فارسی آبرو، آلو، آهو، انگـور، بـودن ، پوسـیدن ، پوک (تو خالی )، پول ، پولک ، پونه ، پهلو، ترازو، تنور، توت ، توتـک (نـان کوچـک )، جوجه ، جوراب ، خوک ، خون ، دود، دور، دوک ، روبـرو، زردآلـو، زود، زوزه ، سـتون ، سوت ، سوراخ ، سوزن ، سوسک ، صابون ، عمو، فوت (دم )، کدو، کوچه ، کوره ، کـوزه ، کومه ، گلو، گونی ، لوله ، مو، مورچه ، موش ، موم ، نور، یوغ ، کـه در همـة آن هـا در زبـان فارسی امروز واکة ."