چکیده:
تاریخ، آینهای است که حوادث ملل و اقوام گذشته را به تصویر میکشد و پیش روی تعقّلکنندگان قرار می دهد. مردم با سیر در آفاق و مطالعه تاریخ و احوال گذشتگان میتوانند، قدمهایی مثبت و منتهی به سعادت در زندگی خود بردارد. قرآن مجید، کتاب آسمانی مسلمانان که هیچ شک و تردیدی در دستورات آن نیست، مهمترین کتابی است که انسانها میتوانند با مراجعه به آن و مطالعه سرگذشت پیشینیان، از زندگی آنها عبرت بگیرند. قرآن به عنوان کلام الهی به انسانها این نکته را گوشزد میکند که خشم و غضب و لطف و رحمت الهی یک سنت و قانون است و هر کس از حق و حقیقت فرمانبرداری کند مورد لطف و رحمت وی قرار میگیرد و هرکس برای خدا شریک قرار دهد، پیامبران او را تکذیب و از اوامر آنها نافرمانی کند، ظلم پیشه کند و غرق در دنیاپرستی و خوشگذرانی شود، مورد خشم و غضب خداوند قرار میگیرد و هلاک میشود. قرآن با ذکر سرگذشت قوم نوح، هود، عاد، ثمود، لوط و ... خاطر نشان میکند که سنت و قانون الهی بر این است که خداوند سرنوشت هیچ گروهی را تغییر نمیدهد و آنها را به هلاکت نمیرساند، مگر این که آن قوم و ملت، بستر هلاکت خود را هموار و مقدمات آن را مهیا کنند. جستار حاضر تلاشی است تا موجبات هلاک و انقراض تمدنها و ملتها را با ذکر مصادیق آنها، از منظر قرآن مجید واکاوی کند و نتایج به دست آمده را پیش روی مخاطبان قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
"و ما ظلمونا و لکن کانواأنفسهم یظلمون﴾(البقرة:57) گرایش به ظلم و ستم از عوامل مهم دیگر در سقوط تمدنها و از علل اساسی هلاکت هر جامعهای است و لذا خداوند متعال در آیات مختلفی از قرآن به این بحث پرداخته است از جمله: ﴿و لقد أهلکنا القرون من قبلکم لما ظلموا و جاءتهم رسلهم بالبینات و ما کانوا لیؤمنوا کذلک نجزی القوم المجرمین﴾(یونس:13) (و حقا که ما ملتهای متسلسل در اعصار مختلف را پیش از شما هلاک نمودیم، آن گاه که ستم کردند و فرستادگانشان بر آنها دلایل روشن آوردند؛ ولی آنها حاضر نبودند که ایمان بیاورند.
و به تصویر کشیدن رفتار و کردار زشت آنها، مخاطبان خود را به تفکر و تعقل وا میدارد و هشدار میدهد که با تعقل در آیات قرآن و تفکر در سرگذشت پیشینیان و گذشت و گذار در روی زمین، سرگذشت پیشینیان را پیش چشم بگیرید و به دیده عبرت در آن بنگرید و خودتان را برای مقابله با رخدادهای احتمالی آینده آماده سازید و به آنها گوشزد میکند که خشم و غضب و قهر از یک طرف و لطف و رحمت در طرف دیگر، قانون و سنت الهی است و هیچ تغییر و تبدلی در آن راه ندارد؛ فرقی نمیکند که چه قومی باشد و در چه عصری زندگی کند، هر کس از صراط مستقیمی که خداوند آن را مشخص نموده و آن را مسیر هدایت و سعادت و خوشبختی انسانها قرار داده، تخطی و سرپیچی کند، مورد خشم و غضب خداوند قرار میگیرد و هلاک و نابودی سرنوشت اوست."