خلاصه ماشینی:
اگر به دشتهای گسترده و فراخی که در شمال خراسان قرار دارد و از غرب نیشابور شروع شده و انتهایش به اول حدّ قومس میرسد،نیک بنگریم به ناحیه و سرزمینی میرسیم که مماس سبزوار است و در تقسیمات کشوری آن را خوار توران مینامند و هزاران سال است که مردم این ناحیت آن را چنان خواندهاند و اینک نیز چنان میخوانند.
تا آنجا که در گاتها(بخش کهن اوستا)از میترا(یا مهر)بهعنوان یکی از خدایان نام نمیبرد و این لفظ در آنجا یک مفهوم معنوی دارد و فقط در بخش یشتهاست که از او بهعنوان الهه نام برده میشود و این در حالی است که براساس پیماننامهای که در سال 1380 پیش از میلاد مسیح میان دو قوم هیئتها و میتانی نوشته شده،مهر از خدایان باستانی پیش از زرتشت نام برده شده است و در همین سند آورده میشود که دیوانیدره(یا دیواندر)در شمار ایزدان قرار داشته و لفظ دیو به معنی خدایان باستانی بوده که زرتشت با آوردن دینی جدید خودش همهی آن خدایان را مردود اعلام میکند و آنها را میکوبد.
)سؤال این است اگر طبق کتاب تاریخ بیهق که نزدیک هزار سال پیش نگاشته شده و با صراحت میآورد که کیخسرو،خسروگرد را بنا نهاده است،آیا این خسروگرد همان سیاوش گرد یا کنگ دژ اسطورهای نیست؟که کیخسرو براساس نمونهی آسمانی در زمین و در ناحیهی خراسان آن را ساخته است که امروز ما آن را خسروجرد مینامیم؟و آوردهاند که رستاخیز کیخسرو(که مظهر کمال مطلق سلطنت است)بعد از پایان عمر دوازده هزار سالهی جهان از آنجا آغاز میشود و در همین زمان است که او بار دیگر به سلطنت جهان میرسد و اتحاد زمین و آسمان در این عهد پدید میآید.