چکیده:
ظهور داستان کوتاه در اروپا، به شکل و الگوی امروزی مربوط به اوایل قرن نوزدهم است. داستان نوظهور به شکل امروزی ساختار مشخّصی دارد و در واقع نویسنده را مجبور به رعایت اصول و عناصری چون پیرنگ (طرح)، درونمایه، موضوع، شخصیّت و شخصیّتپردازی، زاویةدید، صحنه و صحنهپردازی و... میکند. شخصیّت و شخصیّتپردازی به عنوان یکی از عناصر اصلی ساختار داستان و پیشبرندة آن به سمت خلق اثری جذّاب و تاثیرگذار، دارای اهمّیّت و جایگاهی خاص است. داستان این شکستهها اثر جمال میرصادقی (نویسندۀ معاصر) از جمله آثار موفّق در شکل نوین داستاننویسی است که نویسنده در این اثر عناصر داستانی را به شکلی قابل تحسین بهکار میگیرد. ایـن پـژوهش بـه عنصر شخصیّت و شخصیّتپـردازی در داستـان این شکستهها میپردازد و با روش توصیفی - کتابخانهای در این اثر شخصیّتهای داستان را تحلیل میکند. بررسیهای انجام شده نشان میدهد که نویسندۀ داستان این شکستهها تقریبا همۀ انواع شخصیّتهای داستانی را در داستان بهکار گرفته و از شیوۀ ترکیبی شخصیّتپردازی برای ایجاد فضای کافی در داستان استفاده کرده است.
خلاصه ماشینی:
پیشینۀ تحقیق: در زمینۀ بررسی عناصر داستانی کتابهای زیادی چون تأمّلی دیگر در باب داستان (1362) ترجمة محسن سلیمانی، عناصر داستان (1388) اثر جمال میرصادقی، جنبههای رمان (1369) اثر ادوارد مورگان فورستر 1 ، منشأ شخصیّت در ادبیّات داستانی (1371) اثر شیریندخت دقیقیان و نیز مقالاتی نوشته شده است که از بین آنها میتـوان بـه «بـررسی عنصر شخصیّت در حکایتهای بوستان سعدی» از اکبر صیّادکوه، مجلّۀ علمی - پژوهشی بوستان ادب، شمارة دوّم (1389) و «بررسی و تحلیل رمان بیوتن با تأکید بر عنصر شخصیّت و شخصیّتپردازی» از مصطفی گرجی، فصلنامۀ تخصّصی پیکنور، شمارة اوّل (1389) اشاره کرد، امّا کتاب یا مقالهای که به بررسی عنصر شخصیّت و شخصیّتپردازی در داستان این شکستهها پرداخته باشد موجود نیست و این مسئله ضرورت پرداختن به این بررسی را در داستان این شکستهها ایجاب میکند.
حجّتالله خان: او پدر معصومه و ملوک و شوهر کوکب خانم و مردی میانسال است و با وجود اینکه کارمند اداره است، از زندگی خود راضی نیست و به قول راوی داستان، بعضی وقتها از کوره درمیرود و بر سر همسرش داد میزند و میگوید: «لعنت به اون کسی که تو رو به زندگی من بست؛ لعنت به اونهایی که تو رو برای من لقمه گرفتن، مایۀ غصّه و خجالتی، مایۀ دقّی زن!» (میرصادقی، 1355: 13) با وجود این تا زمانیکه زنده است نگران آیندۀ بچّههایش است.