چکیده:
این مقاله تلاش دارد تا با گذر از محتو ا، نثر و معرفی آثار متون کهن، به قواعد و ویژگ یهای موجود در معرفی شهرها بپرداز د. در این راستاده شهر از عصر سامانی در تمدن اسلامی ایران انتخاب شده، آثار و منابع مورد بررسی با توجه به ساختار و طرح پژوهشی درپنج عنوانطبق هبندی شده است. معرفی شهره ا، به ترتیب از اقلیم و شه ر شروع شده و به شهر و فرهنگ خاتمه یافته اس ت. موضوعات مقالهبا توجه به بس تر مطالعه ی موردی که عصر س امانی را ش امل م یشود به شناسایی ماوراءاانهر پرداخته و کلیاتی از شه رهای این دورهمعرفی شده است . بدنة اصلی مقاله شامل برشمردن ویژگی های تفکیکی و موضوعی شهرها و تحلیل آنها اس ت. در بین شهرهای موردمطالعه این نوشت ه، سه ویژگی در معرفی شهرها مورد توجه بوده که بیشترین و کامل ترین معرفی مربوط به شهر سمرقند و بخار ا » است .آنچه که به عنوان پرس ش اصلی مقاله و فرضیة قاعده مندی در معرفی ش هرهای متون کهن مورد توجه بوده اس ت در بدنة اصلیمقاله پاس خ داده ش ده و اطلاعات طبقه بندی شده مورد تحلیل قرار گرفته اس ت. معرفی شهرهای بزرگ نیز دارای قاعده ویژه و کاملیبوده است به شیوه ای که نکته ای از جامعیت معرفی شهرها کاسته نشده است.
خلاصه ماشینی:
"اغلب شهرهایی که در متون کهن به آن اشاره شده، با ساختار ویژه و مش خص مورد معرفی قرار گرفت هاند، در جهت ارایه مستند از این ویژگ یه ا، مطالب مربوط به هر ش هری ، به عناوین جزی یتر تقسیم شده است و در پایان نیز با توجه به ویژگ یهای تفکیکی در معرفی شهرها مطالب اسنادی ارایه شده اس ت.
شماره 28 / سال یازدهم/ بهار 1393 /قواعد و ویژگ یهای معرفی شهرها در متون کهن/ 46 - 39 42 39 بست و غزنه : منطق های از مناطق شهر سیستان بوده که به دلیل مجاورت با س رزمین س ند، هندوس تا ن، از مردان جنگی ترکان خلج که در آن م یزیستند یاد شده اس ت )حدودالعالم ، 1362 : 03 1(؛ )عتبی، 1375 : 22 ( کرم ان : معرف ی جه ات چهارگان ه جغرافیایی ای ن ناحیه و ش هرهای بزرگ آن، طوایف کوه نشین بلوچ و قفص ) کوچ این منطقه و سکونت بازرگانان در کرمان ، نکاتی است که اصطخری ) 1381 ق.
بررسی داده ها نشانگر این است که در عصر سامانی برخی از شه رها مانند سمرقند و بخارا به عنوان مراکز علمی و فرهنگی اشتهار داشته و منطقه کرمان نیز با تنوع مذاهب اسلامی و انواع زبان معرفی شده اس ت )اصطخری، 1381 ق.
ب( در معرفی شهرهای بزرگ مانند سمرقند و بخارا علاوه بر پنج ویژگی عمده و کلی که در متن مقاله به آن پرداخته ش د موارد جزی یتری نیز از مباحث ش هری مورد توجه قرار گرفته اس ت مانند: توصیف فضاهای ش هر ی، آثار تاریخ ی، زیبای یهای ش هری و محیط ی جغرافیای فرهنگی و جغرافیای سیاسی."