چکیده:
در مقالة حاضر استفاده از ستونهای چوبی و همچنین استفاده از درختان بهعنوان ستون در کاخهای عالیقاپو و چهلستون مورد بررسی قرار گرفته است. بهدلیل ارتباط ستونهای مزبور از نظر معناشناسی با ستونهای بهکار رفته در معماری ایران باستان، بهخصوص تختجمشید، این کاربرد به یک استمرار باستانی نسبت داده شده است. این موضوع با بررسی معنای ستون در ایران باستان و ارتباط آن با درخت، و نیز بررسی درخت از دیدگاه اسطورهشناسی و توضیح در مورد چگونگی این ارتباط و همچنین، مطالعة ستونهای کاخهای معماری مکتب اصفهان در دورة صفویه مورد بررسی قرار گرفته است
خلاصه ماشینی:
"باید بدانیم آیا تا پیش از این، مواردی از این دست در معماری ایران وجود داشته یا این موضوع تنها بدعتی در مکتب کاخسازی اصفهان است؟ در بررسی رابطة ستون و درخت با یک سنت بسیار کهن باستانی مواجه میشویم و درمییابیم که این دو عنصر آنچنان درهم آمیختهاند که زمانی هر دو به یک عنصر تبدیل شده و گاه یکی تصور شدهاند و مجزا کردنشان از یکدیگر کاری دشوار است.
البته بهرهگیری از سنتهای کهن ایرانی و تلفیق آن با میراث هنر اسلامی، تنها در عرصة معماری صورت نگرفته است بلکه با بررسی هنرها و صنایع مکتب اصفهانی نیز نمونههای جالبی از این دست پیدا میشود؛ همانند بعضی از موتیفها و نقوش استفاده شده در هنرهای صناعی که یادآور نقوش دورة ساسانی هستند اما ارتباط دو تمدن صفوی و هخامنشی با بررسی جنبههای گوناگون اجتماعی و هنری به وضوح آشکار میشود که بررسی آن در حد این مقاله نیست و خود به تنهایی در حد یک مقاله است.
کاخ عالیقاپو کاخ عالیقاپو عمارت چهلستون محمدکریم پیرنیا عقیده دارد: «هر یک از ستونهای بیستگانة تالار چهلستون از یک تنة درخت چنار تشکیل شده است» نمونهای از خانههای اولیة فلات ایران ستونهای سنگی تختجمشید صفویان، بهعنوان اولین حکمرانان شیعهمذهب ایرانی، در ایجاد کاخهای خود، که جزو بناهای غیرمذهبی بودند، نمادهای کهن ایران باستان را با عناصر معماری اسلامی در قالبی بسیار زیبا درآمیختند و سبکی این چنین ماندگار بنا نهادند ستونها و سرستونهای هخامنشی شاید علت انتخاب نام «چهلستون» بیارتباط با نمادینبودن عدد چهل نباشد."