چکیده:
دولت سلاجقه روم در حدود سال ٤٧٠ هـ.ق و با همت یکی از بزرگان خاندان سلجوقی با نام سلیمان بن قتلمش تاسیس گردید. وی با حمله به مرزهای امپراطوری بیزانس توانست شهرهای مهمی همچون قونیه و ازنیق را به تصرف درآورد و یک دولت قدرتمند را در سرزمین آناتولی (آسیای صغیر)، بنیان نهد، دولتی که تا سال ٧٠٨ هـ.ق یعنی نزدیک به دو سده و نیم پس از وی نیز دوام یافت . آنچه در نوشتار حاضر به آن پرداخته شده ، تحلیلی بر نوع روابط سلاطین این دولت با خلفای عباسی است . اگرچه خلافت عباسی در سال ٦٥٦ هـ.ق توسط هلاکوخان مغول برافتاد و سلاطین سلجوقی روم تا نیم سده پس از آنان دوام یافتند اما تقارن نزدیک به دو سده از تاریخ سلجوقیان روم و خلافت عباسی متضمن مناسباتی بود که با فرستاده شدن منشور حکومت ، خلعت و رایت از طرف خلیفه المقتدی عباسی برای سلیمان شاه اول (سلیمان بن قتلمش ) آغاز گردید و تا زمان سرنگونی خلفای عباسی ادامه داشت . پیش از تبیین روابط میان این حکومت های یاد شده ، در باب چگونگی شکل گیری سلاجقه روم تیز بخثی صورت گرفته است .
خلاصه ماشینی:
"سلطان فورا امرا و بزرگان دربار را فراخواند و با آنان گفت که اگرچه صحیح ترین کار در زمان حاضر این است که خلیفه الناصرالدین الله از تمامی امرای مسلمان بخواهد که سفرایی را به خدمت چنگیزخان بفرستد و فرمانبرداری و اطاعت از خان مغول را گردن نهند اما اگر این پیشنهاد از طرف ما به خلیفه داده شود شاید ایشان این پیشنهاد را بر عجز و ضعف دولت ما حمل کنند و چنین پندارند که ما این پیشنهاد را بدین سبب مطرح نموده ایم که قصد دریغ داشتن حمایتمان از خلافت را داریم ، حال که نظر خلیفه بر مقاومت و رویارویی در برابر مغولان قرار گرفته ما به جای دو هزار سواره نظام پنج هزار سواره نظام برای حمایت از وی می فرستیم (الاوامر العلائیه ، بی تا:٦٠-٢٥٩؛ مختصر سلجوقنامه ، ١٣٥٠: ٠٨-١٠٧).
اگرچه در منابعی که از سلاجقه روم و خلفای عباسی سخن می گویند، مطلبی دربارة چگونگی روابط میان سلطان علاءالدین کیقباد و خلیفه المستنصربالله بیان نگردیده است ، اما با توجه به اینکه در این زمان سلطان علاءالدین کیقباد اولا تحت عنوان غازی اسلام حملات خود به مناطق مسیحی نشینی همچون ارمنستان و گرجستان را ادامه می داد و ثانیا با سلطان جلال الدین خوارزمشاه که با خلافت عباسی درگیر بود، در محلی به نام یاسی چمن رویارو شد، به نظر می رسد همان روابط دوستانه و متقابل میان دولت سلاجقه روم و خلافت عباسی همچنان مستدام و پایدار بود."