چکیده:
پژوهش حاضر به منظور تعیین و تبیین یادگارنوشته های مکان های تاریخی و عوامل موثر بر آن به شیوه مشاهده مستقیم و با روش تحلیل محتوا در میان 23 اثر تاریخی شهرستان یزد انجام شده است. نمونه گیری طبقه بندی شده (سیستماتیک) برحسب میزان فراوانی شکل ها و تصویرها و جمله های حک شده انتخاب شده است. یافته های پژوهش با توجه به 2204 یادگارنوشته شامل واژه، شکل و تصویر و مقوله بندی های: زمان (تاریخ) درج یادگاری، سن، شهر محل سکونت، قومیت، جنسیت، جنس یا ماده و ابزار مورد استفاده، اشعار و ابیات حکاکی شده، نام، نام خانوادگی، حروف لاتین و... به دست آمده است. یکی از مهم ترین عوامل موثر بر پدیده یادگارنویسی، بی توجهی و سهل انگاری به این آثار است. چون نگهداری از بناهای تاریخی ارزش مطرح نمی شود، پس مخدوش کردن و زمینه سازی برای تخریب آن نیز ضد ارزش به شمار نمی آید و اقدامی درباره نگهداری از این آثار صورت نمی گیرد.
خلاصه ماشینی:
"از یک سو، نهادهای کنترل کننده و آموزش دهندة رفتارهای اجتماعی بر این پدیده تأثیر دارد و احترام گزاردن و پاسداشت بناهای ملی و دینی ارزش تلقی نمیشود؛ از سوی دیگر، تقبیح و ضد ارزش دانستن درج یادگاری و خدشه دار کردن این آثار مورد تأکید و ترویج قرار نمیگیرد و به کنشگرانی که درحال اجتماعیشدن هستند، آموزش های لازم برای چگونگی پاسداشت این بناها داده نمیشود.
بررسی وسایلی که از آن ها برای آسیب رساندن به مکان هـای تـاریخی اسـتفاده مـی کننـد، تحلیل نوشته ها و شکل ها و تصویرهای حک شده روی دیواره های بناها و یافتن چرایی و تبیین دلایل ارتکاب این عمل از محورهای بحث این پژوهش است .
ازلحاظ میزان و شدت تخریب نمودهـای جمـع آوریشـده از جامعـۀ آماری (نمونۀ انتخاب شده از جامعۀ آماری)، تخریب بیشتر محدود به نوشتن یادگاری و ترسیم شکل های مختلف روی آثار تاریخی است و از این نظر، در معنای حداقل تخریب و مصـادیق وندالیسم قرار دارد و نسبت به سایر مصادیق برشمردة این پدیده شدت کمینه ای از تخریـب را داراست .
بررسی ٣٠٠ عکس و بالغ بر ٢١٠٤ کلمـه بـا توجـه بـه سـن یادگارنویسـان نشان دهندة این است کلمات حک شده روی دیواره ، سقف ، درب ، ستون ها و سرستون ها و ایوان آثار و بناهای تاریخی را نوجوانان ، جوانان و کودکانی نگاشته اند که معمولا در کنار خانواده و بیشتر در ایام تعطیلات عید یا تابستان به قصد سیاحت و یا زیارت به مکان های تاریخی و باستانی آمده اند."