چکیده:
یادآوری نام صفویه و عثمانی قبل از هر چیز بیانگر ستیز و عدم همسازگاری آن هاست، تاریخ همزمان این دو دولت بزرگ و مسلمان بیشتر با رقابت و دشمنی همراه بود، این رقابت و دشمنی ها در تمامی ابعاد گسترده و روابط دو دولت تحت شعاع آن قرار داشت، هر کدام از طرفین دارای نهادهای مهمی بودند که نیروهای نظامی از اساسی ترین آن ها است. بویژه عثمانی ها در پرتو سپاهی که بی شک در دوران اقتدار عثمانی ها بزرگترین و مجهزترین نیروی نظامی در قیاس با رقیبان خود بود، توانستند بخش های وسیعی از سه قاره اروپا و آفریقا و آسیا را در اختیار خود بگیرند. اما در تهاجم به شرق با مانع صفویان برخورد کردند و در برخورد و کشمکش طولانی با این دولت شیعی که با پیروزی و شکست همراه بود به این نتیجه رسیدند که حتی با وجود نیروی نظامی برتر و سیاست تهاجمی نسبت به صفویان هیچ گاه نمیتوانند بر فلات اصلی ایران چیره شوند و اقتدارشان بر مناطق فرعی ایران چون عراق عرب هم متزلزل است و سرانجام هم در حدود مرزهای فعلی ایران متوقف شدند. توقف امپراطوری عثمانی در مواجهه با صفویان از زاویه های مختلفی قابل بررسی است که این نوشتار با بررسی ویژگی های نیروی نظامی طرفین و مقایسه آن ها با یگدیگر، عامل نظامی را مورد توجه قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
"ینی چری ها هر چند در ابتدا صرفا نیروی نظامی بودند اما پس از بی اعتمادی سلاطین عثمانی به بیگ های ترکمن قدرت گرفتند و حتی در عزل و نصب سلطان عثمانی اعمال نفوذ می کردند و این کار بویژه پس از فتح استانبول بیشتر شد.
شاه اسماعیل صفوی قصد داشت درباره توپخانه از مسیحیان بویژه ونیزی ها کمک بگیرد و در ملاقاتی که شاه اسماعیل با سفیر ونیز در 1508م داشت از او توپ و مربی فنی درخواست کرد و دو سال پس از شکست چالدران، دستور داد نیروی تفنگچی تحت فرمان میرزا شاه حسین تشکیل شود و 000/2 تفنگچی و 50 عراده توپ نیز فراهم شد و در سال 1521م با کمک پرتغالی ها و ینی چری هایی که به سپاه صفویه پیوسته بودند حدود000/20 تفنگچی گرد آورده بود ( فلور، 234 ).
- صفویان تمایل چندانی در بکارگیری سلاح های مدرن نداشتند و ترجیح می دادند با سلاح های سنتی چون شمشیر ،گرز و تیر و کمان بجنگند و در استفاده از این وسایل مهارت فراوانی داشتند، حتی زمانی که شاه عباس که به اصلاحات و نوسازی ارتش توجه کرد، ترجیح می داد سلاح های مدرن مورد نیاز خود را از قدرت های اروپایی بخرد و کمتر در فکر ایجاد کارخانه های تسلیحات بود."