Abstract:
عنصر مکان در بعضی از حکایات سعدی کارکردی همپای کارکرد آن در داستان مدرن دارد و بررسی حکایات گلستان سعدی نشاندهنده این امر است که این حکایات بدون رخ دادن در مکان خاص و یا بدون بهکارگیری چنین مکانهایی و با چنین مشخصاتی، نمیتوانستند پیام سعدی را بهصورتی تاثیرگذار که موردنظر شیخ اجل بوده، به مخاطبانش برسانند. بیتردید سعدی با کارکرد عنصر مکان و تعریف امروزیاش آشنایی نداشته، اما صاحب نبوغ و هوشی در انتخاب درست مکان حکایتها بوده و آنها را آگاهانه انتخاب نموده است. بررسی مصادیق این امر در حکایات گلستان به تبیین بیشتر این موضوع در ادامه مقاله پرداخته است.
Machine summary:
محمد کشاورز چکیده عنصر مکان در بعضی از حکایات سعدی کارکردی همپای کارکرد آن در داستان مدرن دارد و بررسی حکایات گلستان سعدی نشاندهنده این امر است که این حکایات بدون رخ دادن در مکان خاص و یا بدون بهکارگیری چنین مکانهایی و با چنین مشخصاتی، نمیتوانستند پیام سعدی را بهصورتی تأثیرگذار که موردنظر شیخ اجل بوده، به مخاطبانش برسانند.
پس از انقلاب صنعتی و پدیداری حرفه و فن و پیدایش آدمهای فنآور بود که رفتهرفته نیاز به فردیت شکل گرفت و این روند در قالب مقالات و کتابهای بسیاری توسط مورخین و پژوهشگران مکتوب و توضیح داده شده و باز نوشتنش در اینجا تکرار مکررات است، اما چرا از عنصر مکان در حکایات سعدی یاد میکنیم با اینکه میدانیم حکایت برای بیان خود نیاز به عناصر چندگانه داستان مدرن از جمله عنصر مکان ندارد؟ مهمترین دلیلش این است که عنصر مکان در بعضی از حکایات سعدی کارکردی دارد همپای کارکرد آن در داستان مدرن.
روند شکلگیری داستان به مکانی با شرایط جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی ویژه نیاز ندارد، اما چرا در بعضی از حکایات سعدی عنصر مکان کارکرد دارد و اگر آن را حذف کنیم، حکایت فاقد معنا میشود و بهعبارتی کارکرد خود را از دست میدهد؟ در اینباره به گلستان سعدی رجوع میکنیم و تعدادی از حکایات مکان محور را بررسی میکنیم تا نشان دهیم این حکایات بدون رخ دادن در این مکان خاص و یا بدون بهکارگیری چنین مکانهایی و با چنین مشخصاتی، نمیتوانستند پیام سعدی را صورتی تأثیرگذار که موردنظر شیخ اجل بوده، به مخاطبانش برسانند.