Abstract:
مقاله حاضر با هدف اثربخشی بازی درمانی شناختی-رفتاری بر توجه و تمرکز و سازگاری اجتماعی دانشآموزان کمتوان ذهنی انجام شد. روش پژوهش نیمهآزمایشی با طرح پیشآزمون-پسآزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری، دانشآموزان پسر دوره دوم ابتدایی کمتوان ذهنی مدارس استثنائی شهر تبریز در سال تحصیلی400-1399 بودند که با استفاده از روش نمونهگیری در دسترس30 نفر به عنوان نمونه جهت اجرای پژوهش انتخاب و به صورت دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) گمارده شدند. جهت سنجش توجه و تمرکز از حافظه فعال در مقیاس هوش وکسلر- نسخه چهارم و جهت سنجش سازگاری اجتماعی از پرسشنامه سینها و سینگ (1380) استفاده شد. قبل از اجرای مداخله از هر دو گروه پیشآزمون توجه و تمرکز و سازگاری اجتماعی به عمل آمد. گروه آزمایش بازی درمانی شناختی-رفتاری را از طریق پکیج آموزشی در 12 جلسه دریافت کرد و گروه کنترل هیچگونه مداخله آموزشی دریافت نکرد. پس از اجرای مداخله در مرحله پسآزمون، هر دو گروه مجددا ابزارهای مرحله پیشآزمون را پاسخ دادند. دادهها با استفاده از آزمون کواریانس تک متغیره و کواریانس چندمتغیره تجزیه و تحلیل شدند. بازیدرمانی شناختی-رفتاری در افزایش توجه، تمرکز و همچنین افزایش سازگاری اجتماعی و خردهمقیاسهای آن اثربخش بوده است (05/0>p). با توجه به اثربخشی بازیدرمانی شناختی-رفتاری پیشنهاد میشود در مدارس استثنایی به صورت دورهای از روشهای آموزشی بازی درمانیشناختی-رفتاری در جهت افزایش توجه و تمرکز و سازگاری اجتماعی دانشآموزان کمتوان ذهنی بهره گرفته شود.
The present article was done with the aim to investigate the effectiveness of cognitive-behavioral play therapy on attention and concentration and social adjustment of students with intellectual disability. The research method was quasi-experimental with a pretest and posttest design plus control group. The statistical society consisted of male students with intellectual disability in second grade of elementary exceptional schools during 2021-2022; among them 30 students were selected and categorized in experimental group (15) and control group (15). Wechsler (4th edition) scale used to evaluate students` attention and concentration of active memory and Sinha and Singe (2002) for social adjustment. Prior to the study, Pre-test of attention and concentration and social adjustment was implemented in both groups. The experimental group received cognitive-behavioral play through the training package in 12 sessions, but the control group did not receive any intervention. After the Intervention in the post-test stage, both of the groups answered to the same questionnaire of pre-test stage. The research data was analyzed with one way and Multivariate Covariance Analysis. The cognitive-behavioral play had a positive effect on the increase of students’ attention and concentration and social adjustment and their subscales (P<0.05). According to the effectiveness of the cognitive-behavioral play, it was suggested to apply periodically the methods of cognitive-behavioral play training with the aim to increase intellectually disabled students` attention and concentration and social adjustment.
Machine summary:
در همين زمينه فاضل 1- Dekker, Koot, Ende & Verhulst 2- Bratton, Ray, Rhine & Jones 3- Play Therapy 4- Porter, Hernandes-Reif & Jessee 5- Cognitive-behavioral play therapy (CBPT) 6- Lee & Min کلخوران ، شريعتي و بهرامي (١٣٩٦) نشان دادند کارايي بازي در بهبود حافظه کوتاه مدت کودکان کم توان ذهني تاثير دارد.
زيرا در اينگونه مدارس توجه ويژه اي به نقصان و مشکلات رفتاريِ دانش آموزانِ کم توان ذهني نشده و بيشتر سعي شده با تاسيس مدارس استثنائي و کمک به اينگونه کودکان ، صرفا به آموزش دروس پرداخته شود و جهت رفع مشکلات توجه و تمرکز و ناسازگاري اجتماعي آنها توجه ويژه اي نشده است که هدف پژوهش حاضر پر کردن بخشي از خلاءآن است ؛ لذا در همين راستا مقاله حاضر با هدف اثربخشي بازي درماني شناختي-رفتاري بر توجه و 1- Lau, Wang 2- Islaeli, Yati & Fadmi 71 تمرکز و سازگاري اجتماعي دانش آموزان کم توان ذهني در مدارس استثنائي شهر تبريز انجام شد.
اين پژوهش براي بررسي و حل مشکلات عديده اي که در بين دانش آموزان کم توان ذهني در مدارس استثنائي شهر تبريز وجود دارد، انجام و سوالي که ذهن محقق را به کاوش واداشت ؛ اينست که آيا درمان مبتني بر بازي شناختي-رفتاري بر توجه و تمرکز و سازگاري اجتماعي دانش آموزان کم توان ذهني اثربخش است ؟ روش پژوهش روش پژوهش بر پايه طرح هاي نيمه آزمايشي ميباشد که در آن از طرح پيش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد.