Abstract:
مقدمه : سکونتگاه های روستایی به عنوان یکی از فضاهای جغرافیایی موجود، در دهه های اخیر شاهد تحولات بسیاری بـوده اسـت . منشـا ایـن تحولات را می توان در ابعاد مختلف جست که در میان این ابعاد بعد کالبدی به دلیل ملموس بودن بیشتر از سـایر ابعـاد توسـط سـاکنان درک می شود. در حال حاضر تحول و تغییر در سکونتگاه های انسانی، یکی از موضوعات مورد بحث در علم جغرافیاست . این بحث دارای ابعـاد متنـوع و پیچیده ایست که به طور مستقیم و غیر مستقیم بر کیفیت زندگی ساکنان ، سطح رفاه و ماندگاری در محیط روستا اثر گـذار بـوده کـه همـان نتایج مطلوب زیست پذیری است . هدف : تحقیق حاضر درصدد بررسی نقش تحولات کالبدی بر زیست پذیری سکونتگاه های روستایی می باشد. روش شناسی: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و اطلاعات مورد نیاز به شیوه اسنادی (سرشماری عمومی نفوس و مسکن ، طرح هـادی و بـازنگری آن ) و میدانی (دهیاران و سرپرستان خانوار) جمع آوری شده که پس از طی مراحل شاخص سازی تلفیق و تدقیق شده است . قلمرو جغرافیایی: شهرستان لاهیجان ، جامعه آماری سکونتگاه های روستایی در شهرستان لاهیجان (٢٣ روستا) و حجم نمونه ٤١٥ نفر می باشد. یافته ها: جهت سنجش تحولات کالبدی از ٥ مولفه مسکن ، تحولات حمل و نقل ، تحولات خدمات عمومی، تحولات گردشگری، تحولات تغییـر کاربری اراضی و ٧١ متغیر و جهت سنجش زیست پذیری از ١٤١ متغیر و تکنیک تحلیل مسیر استفاده شده است . نتیجه گیری: نشان میدهد به ترتیب تحولات خدمات عمومی، تحولات تغییر کاربری اراضـی، تحـولات گردشـگری، تحـولات حمـل و نقـل و تحولات مسکن موثرترین تا کم اثرترین عامل ها بر زیست پذیری در محدوده مورد مطالعه بوده اند
Introduction: Rural settlements, as one of the existing geographical spaces, have witnessed many
changes in recent decades. The source of these changes can be found in various dimensions, among
which the physical dimension is perceived by residents due to being more tangible than other
dimensions. Currently, the evolution of human settlements is one of the topics of interest in
geography. This issue has various and complex dimensions that directly and indirectly affect on the
quality of life of residents, the level of welfare and sustainability in the rural environment, which is
the desired results of livability.
Objectives: The present study seeks to investigate the role of physical changes on the viability of
rural settlements.
Methodology: The method of the research is descriptive-analytical and the required information was
collected through documents (general census, rural guide plan and its review) and field methods
(rural mayors and heads of households), which was combined and verified after the process of
making indicators.
Geographical Context: The statistical population is rural settlements in Lahijan County (23
villages) and the sample size is 415 people.
Result and Discussion: To measure physical changes, 5 components of housing, transportation
changes, public service changes, tourism changes, land use changes in 71 variables, and to measure
livability, 141 variables and path analysis techniques were used.
Conclusion: The results show that changes in public service, land use, tourism, transportation and
housing, respectively, are the most effective to the least effective factors on livability in the study
area.
Machine summary:
بر اساس آنچه گفته شد مشخص است تحولات کالبدي و زيست پذيري نتايج يکساني را در محيط هاي روستايي دنبال مي نمايند و آن ارتقاء کيفيت زندگي و بالا بردن سطح رفاه است و بررسي ارتباط اين دو عامل موثر در روستاهاي مختلف مي تواند به ارائه راهکارهاي کاربردي در برنامه ريزي عرصه روستايي منجر شود.
همچنين مي توان ادعا نمود بررسي و تبيين تحولات کالبدي و يافتن نقش آن در ميزان زيست پذيري سکونتگاه هاي روستايي مي تواند معياري براي سنجش اثر اينگونه تحولات در سطح رفاه و کيفيت زندگي ساکنان روستا شود.
همانگونه که در تحقيقات ديده شده است محققان به دنبال شناسايي عوامل و شاخص هاي موثر در کاربري اراضي، حمل و نقل ، مسکن روستايي، گردشگري در راستاي ارتقاء کيفيت زندگي و تدوين الگوي توسعه کالبدي بوده اند که کاملا در راستاي تحقيق حاضر که تحولات کالبدي را تحت تاثير تحولات مسکن ، حمل و نقل ، خدمات عمومي، گردشگري و تغيير کاربري مي سنجد، مي باشد.
جدول ٣ بررسي تحولات شاخص هاي کالبدي در روستاهاي مورد مطالعه (درصد تغييرات ) (به تصویر صفحه رجوع شود) مسکن حمل خدمات گردشگري کاربري اراضي (به تصویر صفحه رجوع شود) پس از آماده سازي اطلاعات مورد نياز شامل داده هاي ٥ شاخص تحولات کالبدي شامل تحولات مسکن ، حمل و نقل ، خدمات ، گردشگري و تغيير کاربري، جهت بررسي نقش تحولات کالبدي بر زيست پذيري سکونتگاه هاي روستايي از روش تحليل مسير استفاده شده است .
Shamai, Ali; Sasanpour, Farzaneh; Soleimani, Mohammad; Ahdenjad Rashti, Mohsen; Heydari, Taqi (2015).
Explain the role of physical changes on the livability of rural settlements (Case study: villages of Lahijan City).