Abstract:
چکیده: قرآن، گاهی خود امر به استعاذه می کند و گاه، از استعاذه انبیاء واولیاء خود یاد می کند، لذا فهم چیستی استعاذه به خداوند مهم است تا در پناهاین فهم، چگونگی عمل به امر خداوند درباره استعاذه و نیز چرایی استعاذهانبیاء و اولیاء به خداوند روشن گردد. ظاهراً اولین کسی که در تفسیر کبیرخود به صورت مبسوط و با نظم خوبی به استعاذه، ارکان آن و مسائل پیرامونپرداخته، فخر رازی است؛ طوری که صدرالمتألهین شیرازی، فیلسوف بزرگجهان اسلام در تفسیر خود- تحت تأثیر فخر رازی - مطالبی را خلاصه وار ازاو نقل کرده است.امام راحل نیز به صورت بسیار دقیق تر از دو اندیشور پیشین و همراه بابیان چندین مطلب تازه، در آداب الصلوة و نیز سرالصلوة مطالب مهمی درباب استعاذه بیان کرده اند که این مقاله سعی دارد آراء امام در این باب رابازشناسی کند.
Machine summary:
امام خميني (س ) نيز در عين تأثيرپذيري از صدرالمتألهين و يا فخر رازي ٢ در اين زمينه ، بسيار دقيق تر از دو انديشور پيشين و همراه با بيان چندين مطلب تازه ، در آداب الصلوه و نيز سرالصلوه مطالب مهمي در باب استعاذه بيان نموده اند و جالب آنکه عارفه جليله ، بانو امين اصفهاني ، در تفسير قيم خود، به هنگام بحث از استعاذه - در ضمن آيات سوره مؤمنون - بحث خود را چنين آغاز مي کند: امام خميني اين انسان کامل و مفسر بزرگوار و عارف بالله در هر مرتبه از مراتب سير و سلوک براي سالکان و راهيان صراط مستقيم چون پيري کامل و مرشدي فناي في الله راه «انسان شدن »، «کامل شدن »، «عبد» شدن را بما ياد داده و خود در کتب و تأليفات در گذشته چون : اسرارالصلاه ، آداب الصلاه ، شرح دعاي سحر، جبر و اختيار، شرح اربعين ، ١.
صدرالمتألهين نيز تقريبا به بيان عبارات فخر رازي پرداخته و سخن جديد در اين زمينه بيان نمي کند، اما امام راحل ، همان طور که پيش تر بيان شد، ارکان استعاذه را با توجه به مرتبه سالک ، متغير مي داند، لذا اشاره مي کند که آنچه مطلوب بالذات است براي انسان مستعيذ، از سنخ کمال و سعادت و خير است ؛ و آن به حسب مراتب و مقامات سالکان بسيار متفاوت است .