Abstract:
ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻰ ﺑﺮای ﺑﻘﺎ و رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ ﺑﺸﺮ ﺑﻮده و ﺑﺪون ﺑﺮﺧﻮرداری از ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺘﻰ ﺳﺎﻟﻢ روح اﻧﺴﺎن ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺗﻌﺎﻟﻰ دﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ. ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ در روﻧﺪ ﺗﻮﺳﻪ ﻳﺎﻓﺘﮕﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺷﺪن ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﭼﻨﺪان ﺑﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪه و در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺳﻮدآور ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ از ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻰ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮده اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دﻓﻊ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺪی زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺗﺨﻠﻴﻪ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ در ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ درﻳﺎﻳﻰ و ﻏﻴﺮدرﻳﺎﻳﻰ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ ﻫﻤﭽﻮن اﻳﺠﺎد اﻣﺮاض ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻧﺎﺑﻮدی ﺑﺮﺧﻰ ازاﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ از ﻗﺒﻴﻞ درﻳﺎﻫﺎ، ﺗﺎﻻبﻫﺎ و ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺎﻣﻌﻪی حقوقی را واداﺷﺖ ﺗﺎ ﺗﻤﺎم اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻨﺪد. در ﻫﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ روﻧﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻟﻮدﮔﻰﻫﺎی زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻰ ﻧﺎﺷﻰ از ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪی از دﻫﻪی ١٩٧٠ ﻣﻴﻼدی آﻏﺎز ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ اﺳﻨﺎد ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ و ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻜﺎری ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ دوﻟﺘﻰ و ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻰ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ ﮔﺮدﻳﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪی اﺛﺮات ﻧﺎﮔﻮار ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ ﺑﺮ ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼﺎدی، اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ، ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺧﻮد ﺳﻌﻰ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ در ﺗﻮﺳﻌﻪی ﻗﻮاﻧﻴﻦ داﺧﻠﻰ ﺧﻮد در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻮﺷﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ. در ﺿﻤﻦ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ و ﻛﺎﻫﺶ اﺛﺮات ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب آنﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد. اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻈﺎم ﺣﻘﻮﻗﻰ در ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﮔﺎم ﻣﻮﺛﺮی را ﺑﺮدارد، ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎی ﺟﻤﻌﻰ ﻧﻘﺶ ﺧﻮد را در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزی در ﻛﺎﻫﺶ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﺛﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب آنﻫﺎ اﻳﻔﺎء ﻧﻤﻮده و دوﻟﺖﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻧﻈﺎرﺗﻰ ﻛﺎرآﻣﺪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ و ﺣﻔﻆ آن ﺑﺮای ﻧﺴﻞﻫﺎی آﻳﻨﺪه را اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﺳﺎزﻧﺪ.
Machine summary:
واژﮔﺎن ﻛﻠﻴﺪى : ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ، مدیریت ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ، پسماندها ، ﺗﻌﻬﺪات و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دوﻟﺖﻫﺎ، ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎى ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن و ﺑﻰﺗﻮﺟﻬﻰ ﺑﺴﻴﺎرى ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ وارد ﺷﺪ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ در ذﻫﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺸﺮى اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ و ﻋﺪم ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺮرات در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در زﻣﻴﻨﻪى ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺮهى زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدى ﻛﺸﺎﻧﺪه ﺷﻮد.
از جمله اسناد بینالمللی مهمی که به طور خاص در زمینهي تعهد دولتها در زمینهي دفع پسماندها وجود دارد عبارتند از: 1972 لندن در خصوص جلوگیري از تخلیه پسماندها و دیگر مواد، پروتکل 1986 نومه آ در مورد جلوگیري از تخلیه پسماندها توسط کشتیها در منطقه جنوب اقیانوس آرام، کنوانسیون 1989 بازل در خصوص کنترل حمل و نقل فرامرزي پسماندهاي خطرناك و دفع آنها، کنوانسیون 1995 وایگانی در مورد ممنوعیت واردات پسماندهاي خطرناك و رادیواکتیو به داخل کشورهاي مجمع الجزایري و کنترل حمل ونقل فرامرزي و مدیریت در رابطه با پسماندهاي خطرناك در منطقهي اقیانوس آرام جنوبی، پروتکل 1995 بارسلونا در مورد تخلیه پسماندها از کشتیها و هواپیماها، پروتکل 1996 ازمیر مربوط به پیشگیري از آلودگی دریاي مدیترانه از حمل و نقل فرامرزي پسماندهاي خطرناك و دفع آنها، پروتکل 1996 لندن در خصوص جلوگیري از آلودگی دریا توسط تخلیه پسماندها و دیگر مواد زائد، پروتکل 1998منطقهاي کویت در مورد انتقالات فرامرزي و دفع پسماندهاي خطرناك و دیگر ضایعات در دریا، کنوانسیون 1997 مشترك در مورد امنیت سوخت ارسال شده و مدیریت پسماندهاي رادیواکتیو، این اسناد و اسناد دیگري که به طور عام در مورد محیط زیست هستند مانند اعلامیه 1972 استکهلم و کنوانسیون 1992 هلسینکی در مورد حمایت از محیطزیست منطقهي بالتیک قوانین مشابهی را در زمینهي دفع پسماندها وضع نمودهاند که طبق آن تعهدات دولتها به شرح زیر میباشد: 1- از ورود و صدور پسماندهاي مضر یا سایر انواع پسماندها براي دفع جلوگیري به عمل آورند که در این صورت باید کشورهاي دیگر را از تصمیم خود مطلع سازند.