Abstract:
اهداف: با توجه به سرعت رشد جمعیت سالمند کشور و بدنبال آن افزایش هزینه های خدمات سلامت، آگاهی از وضعیت و الگوی نیاز و بهره مندی سالمندان از خدمات سلامت در حوزه بستری و سرپایی برای تخصیص منابع در این حوزه ضروری به نظر می رسد. مطالعه حاضر با هدف بررسی الگوی نیاز و بهره مندی سالمندان کشور از خدمات سرپایی سلامت و رضایت آنها از خدمات و عوامل مرتبط با آنها انجام شد.
مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات کمی ثانویه بوده که با استفاده از داده های اولیه "مطالعه ملی بهره مندی از خدمات سلامت" که در سال 1394 تهیه شده بود انجام شد. جامعه آماری این مطالعه، سالمندان 60 سال و بالاتر کشور با حجم نمونه معادل 8205 نفر می باشد که به روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی از استانها و شهرهای و روستاهای کشور انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود و اطلاعات مربوط به نیاز افراد به خدمات سرپایی در دو هفته گذشته و مراجعه و دریافت خدمات را توسط آنها گردآوری می کرد. در این مطالعه، از آنالیز رگرسیون لجستیک چند سطحی برای بررسی عوامل مرتبط با نیاز، بهره مندی و رضایت از بهره مندی از خدمات سرپایی استفاده شد.
یافته ها: تعداد 3172 نفر (39%) از سالمندان مورد مطالعه در این پژوهش اظهار نیاز به خدمات سرپایی داشتند که 66% آنها برای دریافت خدمات مراجعه کرده و از بین مراجعه کنندگان، 98% (2060 نفر) از خدمات سرپایی بهره مند شده بودند. زنان، مسن ترها، روستائیان و غیر متاهلین و بی سوادها بیشتر به خدمات سرپایی اظهار نیاز کرده بودند، اما میزان مراجعه آنها برای دریافت این خدمات، مساوی و یا کمتر از گروه مقابل نبود. نداشتن بیمه پایه و مکمل و نداشتن اتومبیل شخصی، همچنین تاثیر معنی داری بر روی کاهش مراجعه سالمندان برای دریافت خدمات سرپایی داشت. مهمترین علل عدم مراجعه سالمندان دارای نیاز، هزینه زیاد خدمات، خود درمانی و نداشتن بیمه عنوان شد. بیشترین رضایت سالمندان، مربوط به رفتار پزشک و پرسنل معالج و کمترین رضایت مربوط به میزان هزینه خدمات سرپایی بود.
نتیجه گیری: در حالی که لازم است بهره مندی از خدمات سلامت بر اساس نیاز به این خدمات انجام شود، مطالعه حاضرنشان داد که گروه های با وضعیت اقتصادی- اجتماعی بالاتر از بهره مندی بالاتری برخوردارند و لذا بی عدالتی آشکاری در دسترسی به خدمات سلامت در گروه سالمندان دیده می شود. علل عدم بهره مندی از خدمات سرپایی و نارضایتی از این خدمات باید مورد توجه جدی سیاستگذاران سلامت قرار گیرد.
Background: The increase in the aged population has been accompanied by an increase in demand for health services. Knowledge and understanding of how to benefit and use health services, especially in the elderly population, are essential for resource allocation and health planning. This study aims to determine the status of utilization of outpatient services in the Iranian elderly and to explore determinant factors.
Methods: The present study is a secondary analysis study, the primary study of which is a cross-sectional National Study on the Utilization of Health Services, including 22470 households across the country. Study population was older people aged 60 and over with the sample size of 8205 individuals. The data were collected using personal and household questionnaires for outpatient services. Logistic regression analysis was used to identify relationships between socio economic status and utilization of services.
Results: At the time of the interview, 3152 out of 8205 people needed services of which 2073 people finally received the required services. The factors related to outpatient services utilization were gender (p=0.03), insurance status (p=0.002), education (p
Conclusion: Inequality in the use of outpatient services reflects the socioeconomic differences such as the coverage of supplementary insurance and education. As a result, it is expected that by improving livelihoods, improving lifestyle, increasing insurance coverage, integrating insurance companies and expanding the family physician program, justice will increase in access to outpatient services.