Abstract:
جنبشهای اجتماعی خاورمیانه و شمال افریقا که از آنها به عنوان بیداری اسلامی یاد میشود از مهمترین و بحثبرانگیزترین پدیدههای حادثشده در محیط بینالمللی عصر حاضر به شمار میآیند. در این میان، جمهوری اسلامی ایران به عنوان قدرتی بالقوه و بالفعل در خاورمیانه و با برخورداری از موقعیت ویژه و حساس، در قبال بیداری اسلامی میتواند شکل تازهای به خود بگیرد و از فرصتهایی که این تحولات اجتماعی برای نقشآفرینی هر چه بیشتر جمهوری اسلامی ایران میآفریند، استفاده کند. به همین دلیل، تصمیمگیریهای سیاست خارجی ایران ممکن است نقش تعیینکنندهای در روند شکلگیری تحولات منطقه ایجاد کند. مقاله حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی نقش سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بیداری اسلامی پرداخته و به این نتیجه مهم دست یافته است که سیاست خارجی ایران با اتخاذ سازوکارهایی مناسب در پرتو بیداری اسلامی ممکن است به ایجاد همگرایی در منطقه، گسترش هویت اسلامگرایی و تقویت نقش منطقهای خود بپردازد.
Social movements in the Middle East and North Africa، which are referred to as the Islamic awakening are considered among the most important and controversial phenomena in the contemporary international environment. In this context، Islamic Republic of Iran (IRI) as an actual and potential power in the Middle East and enjoying a special and sensitive position، could consider and use the opportunities created by the movements. As a result، Iran’s foreign policy decisions can have a decisive role in forming changes in the region. This paper uses a descriptive-analytic method to study the role of IRI’s foreign policy in Islamic awakening. The result is that adopting appropriate policies and mechanisms by Iran can lead to convergence in the region، diffusion of Islamist identity، and enhancing the regional role of IRI.
Machine summary:
"تقویت مقاومت اسلامی خیزش موج عظیم و قدرتمند بیداری اسلامی که حاصل سالها مبارزه و مخالفت با سلاطین و استکبار و استعمار بوده و اکنون در تمامی مناطق جاری شده است ، بیانگر حضور مسلمانان در صحنه تحولات سیاسی ، اجتماعی و بنیانبرانداز حکومت های استبدادی و نظامی وابسته به غرب است که پیکر آنها را به لرزه انداخته و رفته رفته می رود تا با تقویت جبهه ارزشمند مقاومت اسلامی به این سلطه پایان دهد و به تعبیر مقام معظم رهبری جهان در آستانه یک پیچ بزرگ تاریخی قرار گرفته است (بیانات در دیدار شرکت کنندگان در اجلاس جهانی جوانان و بیداری اسلام ١٣٩٠.
در این وضعیت ، نه تنها ایران به دنبال یک هژمونی منطقه ای و سیاست تهاجمی نیست ، بلکه هدف از فعالیت همسو با گروههای انقلابی در عرصه بیداری اسلامی را جلوگیری از تهدیدات امنیتی علیه نهضت های اسلامگرا می داند؛ در واقع ، رویکرد استراتژیک در کنار ابزارهای ایدئولوژیک در چهارچوب ژئوپلیتیک منطقه ای به شناسایی وضعیت توان خودی، محذورات بیرونی و سرانجام اتخاذ تصمیم توجه دارد.
پایان مفهوم استعماری خاورمیانه از این منظر به معنای پایان عصر استعماری و نواستعماری غرب، پایان عصر امریکا در منطقه و ظهور نظمی جدید، تحت عنوان نظم اسلامی است ؛ بنابراین ، سیاست خارجی ایران با اتخاذ سازوکارهایی مناسب در پرتو بیداری اسلامی ممکن است به ایجاد همگرایی در منطقه ، گسترش هویت اسلامگرایی و تقویت نقش منطقه ای خود بپردازد."